[0] Gigantomachia. Terra parens quondam caelestibus inuida regnis Titanumque simul crebros miserata dolores omnia monstrifero complebat Tartara fetu inuisum genitura nefas Phlegramque retexit 5 tanta prole tumens et in aethera protulit hostes. fit sonus: erumpunt crebri necdumque creati iam dextras in bella parant superosque lacessunt stridula uoluentes gemino uestigia lapsu. pallescunt subito stellae flectitque rubentes 10 Phoebus equos docuitque timor reuocare meatus. Oceanum petit Arctos inocciduique Triones occasum didicere pati. tum feruida natos talibus hortatur genetrix in proelia dictis: "O pubes domitura deos, quodcumque uidetis, 15 pugnando dabitur; praestat uictoria mundum. sentiet ille meas tandem Saturnius iras, cognoscet, quid Terra potest, si uiribus ullis uincor, si Cybele nobis meliora creauit! cur nullus Telluris honos? cur semper acerbis 20 me damnis urgere solet? quae forma nocendi defuit? hinc uolucrem uiuo sub pectore pascit infelix Scythica fixus conualle Prometheus; hinc Atlantis apex flammantia pondera fulcit et per canitiem glacies asperrima durat. 25 quid dicam Tityon, cuius sub uulture saeuo uiscera nascuntur grauibus certantia poenis? sed uos, o tandem ueniens exercitus ultor, soluite Titanas uinclis, defendite matrem. sunt freta, sunt montes: nostris ne parcite membris; 30 in Iouis exitium telum non esse recuso. ite, precor, miscete polum, rescindite turres sidereas. rapiat fulmen sceptrumque Typhoeus; Enceladi iussis mare seruiat; alter habenas Aurorae pro Sole regat: te Delphica laurus 35 stringet, Porphyrion, Cirrhaeque templa tenebis." His ubi consiliis animos elusit inanes, iam credunt uicisse deos mediisque reuinctum Neptunum traxisse fretis; hic sternere Martem cogitat, hic Phoebi laceros diuellere crines; 40 hic sibi promittit Venerem speratque Dianae coniugium castamque cupit uiolare Mineruam. Interea superos praenuntia conuocat Iris. qui fluuios, qui stagna colunt, cinguntur et ipsi auxilio Manes; nec te, Proserpina, longe 45 umbrosae tenuere fores; rex ipse silentum Lethaeo uehitur curru lucemque timentes insolitam mirantur equi trepidoque uolatu spissas caeruleis tenebras e naribus efflant. ac uelut hostilis cum machina terruit urbem, [50] undique concurrunt arcem defendere ciues: haud secus omnigenis coeuntia numina turmis ad patris uenere domos. tum Iuppiter infit: "O numquam peritura cohors, o debita semper caelo progenies, nullis obnoxia fatis: 55 cernitis ut Tellus nostrum coniuret in orbem prole noua dederitque alios interrita partus? ergo, quot dederit natos, tot funera matri reddamus: longo maneat per saecula luctu tanto pro numero paribus damnata sepulcris." 60 Iam tuba nimborum sonuit, iam signa ruendi his Aether, his Terra dedit confusaque rursus pro domino Natura timet. discrimina rerum miscet turba potens: nunc insula deserit aequor, nunc scopuli latuere mari. quot litora restant 65 nuda! quot antiquas mutarunt flumina ripas! hic rotat Haemonium praeduris uiribus Oeten; hic iuga conixus manibus Pangaea coruscat; hunc armat glacialis Athos; hoc Ossa mouente tollitur; hic Rhodopen Hebri cum fonte reuellit 70 et socias truncauit aquas summaque leuatus rupe Giganteos umeros inrorat Enipeus: subsedit patulis Tellus sine culmine campis in natos diuisa suos. Horrendus ubique it fragor et pugnae spatium discriminat aer. 75 primus terrificum Mauors non segnis in agmen Odrysios impellit equos, quibus ille Gelonos siue Getas turbare solet: splendentior igni aureus ardescit clipeus, galeamque nitentes adrexere iubae. tum concitus ense Pelorum 80 transigit aduerso, femorum qua fine uolutus duplex semifero conectitur ilibus anguis, atque uno ternas animas interficit ictu. tum super insultans auidus languentia curru membra teri multumque rotae sparsere cruorem. 85 Occurrit pro fratre Mimas Lemnumque calentem cum lare Vulcani spumantibus eruit undis et prope torsisset, si non Mauortia cuspis ante reuelato cerebrum fudisset ab ore. ille, uiro toto moriens, serpentibus imis 90 uiuit adhuc stridore ferox et parte rebelli uictorem post fata petit. Tritonia uirgo prosilit ostendens rutila cum Gorgone pectus; adspectu contenta suo non utitur hasta (nam satis est uidisse semel) primumque furentem 95 longius in faciem saxi Pallanta reformat. ille procul subitis fixus sine uulnere nodis ut se letifero sensit durescere uisu (et steterat iam paene lapis) "quo uertimur?" inquit, "quae serpit per membra silex? qui torpor inertem [100] marmorea me peste ligat?" uix pauca locutus, quod timuit, iam totus erat; saeuusque Damastor, ad depellendos iaculum cum quaereret hostes, germani rigidum misit pro rupe cadauer. Hic uero interitum fratris miratus Echion 105 inscius, auctorem dum uult temptare nocendo, te, Dea, respexit, solam quam cernere nulli bis licuit. meruit sublata audacia poenas et didicit cum morte deam. sed turbidus ira Palleneus, oculis auersa tuentibus atrox, 110 ingreditur caecasque manus in Pallada tendit. hunc mucrone ferit dea comminus; ac simul angues Gorgoneo riguere gelu corpusque per unum uidendo. pars moritur ferro, partes periere Ecce autem medium spiris delapsus in aequor 115 Porphyrion trepidam conatur rumpere Delon, scilicet ad superos ut torqueat improbus axes. horruit Aegaeus; stagnantibus exilit antris longaeuo cum patre Thetis desertaque mansit regia Neptuni famulis ueneranda profundis. 120 exclamant placidae Cynthi de uertice Nymphae, Nymphae, quae rudibus Phoebum docuere sagittis errantes agitare feras primumque gementi Latonae struxere torum, cum lumina caeli parturiens geminis ornaret fetibus orbem. 125 implorat Paeana suum conterrita Delos auxiliumque rogat: "si te gratissima fudit in nostros Latona sinus, succurre precanti. 128 en iterum conuulsa feror."