[2,0] GENEALOGIE DEORUM GENTILIUM SECUNDUM IOHANNEM BOCCACCIUM DE CERTALDO LIBER SECUNDUS INCIPIT FELICITER. In arbore autem signata desuper, in celum uersa radice, ponitur in culmine Ether filius Herebi et Noctis; eiusque in ramis et frondibus, cum Etheri duo tantum fuerint filii Iuppiter scilicet primus et Celius seu Celum, Iouis primi solum prosapia designatur omnis; Celii seu Celi prole in sequenti reseruata uolumine. Prohemium. E cauernis Herebi fere omnem prolem eduximus, gratia Dei nostri omnipotentis et ueri opitulante, et, quo concessum est ingenio, amotis figmentis nudam in precedenti uolumine coram apposuimus lectoribus, equidem non absque ingenti labore inter Stigis fumos et nebulas uacillantis hinc inde nauicule. Sane postquam in patentiorem orbem uentum est, forsan, minus ambigue flexus uarios, reciprocosque superabimus Euripos, quorum superbientes in celum undas, ni fallor, aspicio. Nam inter alios arduus Ether e uisceribus Herebi in sublime delatus, primus impetu occurrit suo, non magna tamen prole fecundus, sed spectabili quidem. Ex qua, si satis recte conspicio, primus Iuppiter unus est, tam conspicui nominis gloria quam longa successione refulgens. Quam si describere uelim omnem in Egyptum usque litus et Syrium, regnumque tuum Cyprum ut euehar impellente fluctu necesse est. Que cum tanto sit celsitudine tue, o rex inclite, notior quanto mihi longinquior nauigatio, queso per tui nominis insigne decus errores meos equo animo feras, et pii more principis emendari potius iubeas quam dentibus inuidorum lacerari permittas. Ipse enim, tenso uelo, ex Orci faucibus iter arripio, orans, ut ille illud dirigat qui, naufragantibus in mare Genezaret discipulis, uentis imperauit et undis. [2,1] CAP- I : De Ethere Herebi et Noctis XXI-o filio, qui genuit Iouem primum et Celium seu Celum. Ether, ut placet Tullio in libro De naturis deorum, filius fuit Noctis et Herebi. Qui quidem et si quandoque pro Celo summatur proprie, tamen ignis elementum uidetur existimari a multis. Sic enim testatur Ugucio. Sic uelle uidetur Ouidius ubi in principio maioris sui uoluminis dicit: Hec super imposuit liquidum grauitate carentem Ethera nec quicquam terrene fecis habentem etc. Hunc rerum omnium causam credidere quidam, ut supra dictum est, et eum similiter Demogorgonis filium fictione sua Pronapides ostendit, dum dixit Chaos ignita exalasse suspiria, sed uisum est Ciceroni cedendum. Quem quantumcunque sterilem multi faciant, ipse tamen eum scribit fuisse secundum, et Iouem genuisse primum et Celium, e quibus emanauit omnis numerosa deorum prosapia. [2,2] CAP- II : De Ioue primo Etheris filio qui XIII inter filios et filias genuit. Quorum prima Minerua, secundus Apis, III-us Sol, IIII-us < Diana >, V-us Mercurius, VI-us Tritopatreus, VII Ebuleus, VIII Dyonisius, VIIII Hercules, X Proserpina, XI Liber pater, XII-us Epaphus, XIII Scithas. Iouem primum dicit Theodontius fuisse filium Etheris et Diei. De quo quidem Ioue quantumcunque preclaro sit insignitus nomine, legisse nichil, audisse tamen perpauca esto laudabilia memini. Referebat enim Leontius, grecus homo, et talium abundantissimus, hunc ante quesitum maius nomen Lysaniam nuncupatum, hominem Arcadem, et profecto nobilem, et ex Arcadia Athenas iuisse, et cum esset ingentis ingenii, uidissetque rudi in seculo rudi et fere bestiali ritu uiuentes Atticos, ante omnia compositis legibus illos publico instituto uiuere docuit, et qui feminas fere communes habebant, primus matrimonia celebrare monstrauit, et cum iam ad humanos redegisset mores, monuit eos deos colere, et eis aras et templa atque sacerdotes instituit et multa insuper illis ostendit utilia. Que dum mirarentur siluestres Attici atque commendarent, eum rati deum, Iouem uocauere, regemque suum fecere. Quem et Cicero antiquissimum dicit Atheniensium fuisse regem. Hec michi de isto sunt. Nunc uero uiso cur Etheris et Diei illum finxerint filium, et quoniam celeberrimum fuit apud gentiles Iouis nomen, eius significatum uidebimus et que potuerit esse impositionis causa et deificationis perscrutabimur. Dicunt ergo eum Etheris filium, seu ut eum nobilitatem patre generoso, putabant enim primam rerum causam ignem, et sic illi nobiliorem patrem dare non poterant, seu quod eum celestem putarent hominem, seu deum, et a celo uenisse ratione profunditatis ingenii, seu quia illi igneam naturam uiderent, more ignis semper ad alta tendentem, ut de eo dici possit uirgilianum illud: Igneus est illis uigor et celestis origo. Diei uero filium ideo illum dictum puto, quia esto nascatur quis aptus ad maxima, non tamen euestigio quod natus est, ea potest ad que natus est agere, oportet ut in dies augeantur uires, et animus in feruorem agere deorum excrescat, et demum ipse operetur, cuius opera, quoniam in die uisa et cognita sunt, a die nouo uidetur editus partu, ut de talibus dici possit, quod Valerius dicit de Demostene: Itaque alterum Demostenem mater, alterum industria enixa est. Sic et alterum peperit Lysaniam mater, et alterum dies operum testis. Vocatus est insuper Lysanias iste ab Atheniensibus Iuppiter, nomen eo usque nemini concessum mortalium, nec ipsi etiam deo adhuc fuerat a gentilitate impositum, nec unde sumptum sit ab imponentibus satis scitur. Arbitror ego tamen id nominis huius causam dedisse, quod et de aliis etiam planetis multis contigisse comperimus, a similitudine scilicet operationum conformium huius hominis ipsi Ioui. Dicit enim Albumasar in suo maiori introductorio, Iouem planetam natura calidum esse et humidum, aereum, temperatum, modestum atque honestum, laudabilem plurimum et patientie obseruatorem, ac in periculis post patientiam audacem, liberalem misericordem, cautum, amatorem uerum, magistratuum auidum, fidelem, multiloquum, bonorum amicum, malorum uero hostem, amatorem principum et maiorum, et alia plura de eo scribit, quibus annectit eum significare naturalem animam, uitam, pulchritudinem, sapientes uiros, legum doctores, iustos iudices, diuinum cultum, religionem, uictoriam, regnum, diuitias, nobilitatem, gaudium et huiusmodi. Quibus consideratis, et demum huius hominis ponderatis moribus, adeo eum cum Ioue conuenire discernemus, ut non incongrue Iouem nuncupatum dicamus, et hanc conuenientiam tanti nominis illi causam fuisse credamus. Sane nomen hoc, postquam ab antiquis planete et Lysanie concessum est, non nullis aliis a recentioribus etiam attributum legimus, ut puta Ioui secundo Celi filio, qui et Archas homo fuit, et Atheniensium rex. Nec non et Ioui tercio, homini Cretensi et Saturni filio. Sic eque et Pericli Atheniensi principi, quem multi Iouem Olympium uocauere. Preterea poete ignem elementum, et non nunquam ignem et aerem sub Iouis nomine suis fictionibus inseruere. Adeoque in sublime conscendit, ut a prudentioribus etiam summo et uero Deo ascriberetur, nec immerito, ipsi quippe soli tam egregium competit nomen, quod nec abhorreret christianus considerato nominis significato nisi gentilium, fuisset inuentum. Volunt enim aliqui et graues uiri quod idem Iuppiter sonet quod iuuans pater, quod soli uero Deo conuenit. Ipse enim uere pater est et ab eterno fuit et erit in sempiternum, quod de alio nemine dici potest, similiter et iuuans est omnibus et nulli nocens, et in tantum iuuans est, ut si suum retrahatur iuuamen periclitentur confestim omnia necesse sit. Insuper hoc nomen Iuppiter grece dicitur zephs, quod latine uita sonat. Et quis alter rebus et creaturis omnibus uita est nisi Deus? Ipse enim de se ipso dicens testatur: Ego sum uia, ueritas et uita; et profecto sic est. Illi enim et per eum et in eo uiuunt omnia, extra eum preter mortem et tenebras nichil. Hunc, et si non rite coluerint, ueteres Romani Iouem optimum maximum uocauere, conati per hec pauca uerba ostendere, quoniam magnitudine et potentia ceteros excedat deos, et quod ipse solus summum sit bonum et quod ab eo uita sit et adiutorium uniuersis. Multa preterea poteram hic apponere Ioui a poetis attributa, ut puta armigeram auem, quercum, bella, Iunonem coniugem et alia, sed quoniam ista uidentur recte spectare ad ea que de Ioue Cretico ficta sunt, illi censui reseruanda. Porro, rex inclite, non satis certum est, utrum Athenienses Iouem hunc in deum habuerint, aut fecerint, si autem fecerunt sciendum est antiquis consuetum fuisse ad augendam originis nobilitatem, conditores ciuitatum suarum certis suis infaustis cerimoniis numero deorum inserere, et sacris templisque colere. Sic et parentes suorum principum sic et ipsos principes ob aliquid ab eis susceptum beneficium, ut se gratos ostenderent, et alios ad bene agendum ob cupiditatem tam splendide glorie animarent. Scribunt insuper ueteres multos fuisse Ioui filios, ex quibus arbitror uere non nullos Iouis fuisse filios, sed cuius Iouis primi, secundi uel tertii de aliquibus non satis constat, sic et alios plures ob insignem uirtutis preminentiam et ad gloriam generis extollendam a theologis gentilium Ioui similiter attributos, quos ego illi attribuam Ioui, cui magis uidebuntur contemporanei. [2,3] CAP- III : De Minerua prima, primi Iouis prima filia. Minerua, uulgato fere poetarum omnium carmine, Iouis fuit filia, de ortu cuius talis fertur fabula. Quod cum uideret Iuppiter Iunonem coniugem suam non ferentem filios, ne omnino absque filiis esset, percusso cerebro suo armatam emisit Mineruam. Quod Lucanus firmare uidetur dicens: Hanc et Pallas amat patrioque uertice nata est. Et in natiuitate huius dicit Claudianus: Auratos radiis imbres nascente Minerua Indulsisse Iouem perhibent etc. Insuper hanc natam dicit Seruius luna quinta sicuti reliqui qui steriles fuere. Huius preterea compertum uolunt lanificium ante eam incognitum, sic et texturam, et ob id placet Ouidio. Huic cum Aragne Colophonia de textura fuisse certamen et uictoriam. Sic et cum Neptuno de impositione nominis ciuitatis Athenarum. Eam preterea non nulli armatam fingunt et arcis Athenarum presidem. Illi insuper Titus Liuius attribuit numerorum inuentionem et eorumdem figuras, cum ante loco numeri signis uterentur antiqui. Recitatur de hac et alia fabula, quod cum esset huic perpetue uirginitatis seruande propositum et Vulcanus in desiderium sui uenisset, Ioui patri suo petiit loco muneris factorum a se fulminum in gigomantia Minerue matrimonium. Cui Iuppiter uoti nate conscius, si obtinere possit concessit, et Minerue si illum aspernaretur uersa uice concessum est, ut se uiribus tueretur, et sic dum totis conatibus in eam iuisset Vulcanus et ipsa in contrarium niteretur, actum est ut emisso a Vulcano semine in terram nasceretur puer, et ipsa linqueretur in pace. Triplici etiam illam indutam ueste dixerunt, eique peplum pictum consecrauere et eius in tutelam cornice pulsa noctuam posuere, ac pluribus eam nuncupauere nominibus, ut Mineruam, Palladem, Athenam et Tritoniam. His explicitis, exquirebat ordo sumptus ut detegeretur quid: sensisse sub figmentis potuissent antiqui. Verum hic aduertendum est, quoniam non omnia hic apposita figmenta ad hanc spectant Mineruam, illa quippe nominis identitas non curantibus ex hoc poetis implicuit; nam nec arma, ut Leontius asserit, ad hanc spectant, nec Neptuni certamen, quin, imo eius sunt Minerue que Iouis secundi fuit filia, et ideo illis omissis detegemus cetera, et quedam historialia apponemus. Voluerunt igitur Mineruam, id est sapientiam, ex cerebro Iouis, id est dei natam; uolunt enim physici omnem intellectiuam uirtutem in cerebro tanquam in arce corporis consistere. Hinc Mineruam, id est sapientiam, ex cerebro natam fingunt, id est ex cerebro dei, ut intelligamus. quoniam ex profundo diuine sapientie arcano omnem intellectum, omnem sapientiam infusam esse, quam Iuno, id est terra, quantum ad hoc sterilis dare non poterat neque potest; nam, teste sacra pagina, omnis sapientia a domino Deo est. Et ipsamet in eadem dicit: Ego enim ex ore altissimi prodiui. Et sic eam profecto industriose, non ut nos gignimur, sed ex Iouis cerebro natam finxere, ut ostenderent eius singularem nobilitatem ab omni terrena spurcitie feceque semotam. Virginitas inde illi attribuitur perpetua et inde sterilitas, ut per hoc noscatur quia sapientia nunquam labefactatur aliqua contagione mortalium, quin imo semper pura, semper lucida, semper integra et perfecta est. Et quantum ad temporalia sterilis est, cum sapientie eterni sint fructus. Quid per certamen illius senserint et Vulcani infra ubi de Ericthonio, ex certamine hoc nato, scribetur. Triplici autem ueste ideo tegitur, ut intelligatur uerba sapientum et potissime fingentium multiplicem habere sensum. lllique ideo peplum pictum sacrum est, ut intelligamus sermones sapientie ornatos, floridos, lepidos et summa uenustate decoros. Noctua autem ideo illi attributa est pulsa cornice, ut ostendatur sapientem premeditatione in obscuris seposita noscere uti et noctua uidet in tenebris, et loquacitate atque garrulitate repulsa ut opere agat, loca tempusque respicere. Minerua enim dicitur ut ait Albericus, a min quod est non, et erua quod est mortalis, ut resultet esse sapientiam immortalem. Pallas et Athene, ad alias spectant Mineruas, et ideo ubi de illis mentio fiet exponentur. Tritona autem dicta est a loco seu a lacu quem penes primo comparuit, qui triton in Affrica computatus est. Fictionibus igitur sic expositis ad hystoriam ueniendum est et sciendum Mineruam fuisse uirginem quandam, cuius incognita fuit origo, ipsa uero cum ingentis esset ingenii, ut Eusebius ait, regnante Argiuis Phoroneo, primo apud Tritonam paludem seu lacum Affrice comparuit, ignorantibus cunctis quibus uenisset ab oris. Dicit tamen Pomponius Mela in Cosmografia, quod incole arbitrabantur eam ibidem genitam et fabule fidem faciunt, quia quam natalem illi putant diem ludicris uirginum inter se decertantium celebrant. Hec autem cum lanificium et texturam et alia multa artificiosa comperisset, celebris dea habita est, et quoniam omnia eius inuenta ex ui ingenii atque sapientie procedere uidebantur, locus fabule adinuentus est, ut ex cerebro Iouis genita uideretur. De hac enim dicit Augustinus in libro De ciuitate dei, quod, Ogigio in Actica regnante, eam in uirginali etate apparuisse apud lacum Tritonis, ut dictum est, et cum multorum operum esset inuentrix tanto procliuius dea credita est, quanto minus origo eius cognita; nec ab Eusebio differt Augustinus in tempore, nam contemporaneos fuisse Phoroneum et Ogigium idem ostendit Eusebius, et ob hoc ego hanc Ioui primo filiam ascripsi, eo quod illi magis quam cum reliquis uideatur conuenire tempore. [2,4] CAP- IV : De Api Argiuorum rege, primi Iouis secundo filio. Eusebius in libro Temporum dicit Apim, qui postea rex Argiuorum, filium fuisse Iouis et Niobis, filie Phoronei, cui idem Eusebius scribit Iouem primo quam alteri mortalium immixtum; et sic primus fuit Iuppiter cum tempore longe inferiores sint alii. Leontius autem dicit hunc Phoronei et Niobis, sororis et coniugis sue fuisse filium, eique in regnum Sicioniorum heredem successisse; uerum postea ab Egyptiis et deum et Iouis filium factum. De hoc Api multa narrantur, nam ut referunt aliqui cum aliquandiu Argis post Phoronei mortem imperasset, cupiditate glorie et amplioris regni ad Egyptios transfretauit, et obtento regno, cum rudes homines multa docuisset et potissime uini usum, loco dei haberi ceptus est, iam Yside sibi copulata coniugio. Eusebius uero eum Sycionorum scribit fuisse regem, et ut ab eodem traditum est, de tempore eius uarie sensere scriptores annalium. Nam quidam dicunt tempore Abrahe ab eo Greciam Apiam appellatam. Alii autem dicunt nato iam Iacob eum apud Egyptios deum habitum. Beda uero, eo in libro quem De temporibus scripsit, dicit, tempore Iacob ab Api in Egypto Menphim conditam. Eusebius preterea dicit secundum alios eum regem fuisse Argiuorum, et regnasse post centesimum annum Iacob, et ibidem dicit, Apim, cum Egyaleum fratrem regem prefecisset Achaye, in Egyptum transfretasse et Menphim condidisse ciuitatem. Eum autem in Egyptum abisse et Ysidem habuisse coniugem satis ab omnibus creditur, uerum uti de tempore eius ambigitur, sic et de morte eius uaria etiam recitantur. Nam alii uolunt eum apud Egyptios mortuum et sepultum; de quo in libro De ciuitate dei sic ait Augustinus: Rex argiuorum Apis nauibus transuectus in Egyptum, cum ibi mortuus fuisset, factus est Serapis omnium maximus Egyptiorum deus. Nominis autem eius, cur non Apis etiam post mortem, sed Serapis appellatus sit, facillimam rationem Varro reddit. Quia enim arca in qua mortuus ponitur, quam omnes iam sarcophagum uocant, soron dicitur grece, et ibi uenerari sepultum ceperant prius quam templum eius esset extructum, unde Soron et Apis Sorapis primo, deinde, una lictera commutata, ut feri assolet, Serapis dictus est. Alii autem dixere eum a Typheo fratre occisum atque membratim discerptum diuque ab Yside coniuge quesitum et postremo compertum et in uanno eius membra collecta, quod postmodum in religionem uersum est, in sacris scilicet februis interuenire uannum. Ysis autem ultra paludem Stigiam, que in Affrica est, in semotam insulam collecta detulit, et ibidem recondidit. Voluntque qui hoc uerum arbitrantur a longa Ysidis exquisitione exortum, quam Egyptii fecere diu, non ante desistentes quam album taurum comperissent, compertoque applaudentes eum uocabant Osirim, et quoniam sin- gulis annis id fiebat, dixit Iuuenalis. Et nunquam satis quesitus Osyris. Ceterum quandocunque in Egyptum iuerit, seu qualitercunque occubuerit, aut quocunque sepultus sit Apis, in tanta fuit apud Egyptios ueneratione, ut eo iretur ab eis ad hoc ut nulla humanitatis infectione posset illius labefactari diuinitas, ut cauerent instituto publico ut, si quis illum fuisse hominem diceret, capite puniretur, et ob id in quibuscunque templis erat eius simulacrum digito labiis impresso admonebat silentium. Huius insuper tauri, quem Serapim arbitrabantur Egyptii, caput dicit Rabanus delirantes Iudeos in heremo, loco Dei coluisse. Hunc preterea Apim dicit Macrobius in libro Saturnaliorum apud Alexandriam Egypti ciuitatem una cum Yside mirabili cultu uenerari, seque Soli uenerationem illam impendere affirmare, et sic Apim Solem esse uidetur arbitrari. [2,5] CAP- V : De Sole primo, primi Iouis filio III-o. Solem primum, primi Iouis fuisse filium scribit Tullius ubi De naturis deorum, nec tamen dicit ex qua matre susceptum. Sunt qui uelint hunc Apim fuisse, eo quod loco Solis ab Egyptiis, ut paulo supra dictum est, cultus sit. Ego autem quis aliter fuerit comperisse non memini, hominem tamen fuisse certus sum, et si alius fuit ab Api, credendum est eum insignem atque splendidum fuisse hominem et ingentis atque regii animi preditum, et eo modo quo supra de Ioue dictum est tam claro nomine decoratum. [2,6] CAP- VI : De < Diana > prima, primi Iouis IIII-a filia. Diana prima filia fuit Iouis primi et Proserpine, ut in, libro quo supra Tullius idem asserit. Hanc ego reor ueram huius Iouis fuisse filiam et non ascriptitiam, et cum satis sit nomen illud mulieribus usitatum, possibile etiam est fuisse proprium non appositum. Verum qualiscunque fuerit, non ea est quam poete insignem uirginitate perpetua uoluere, cum legatur hanc ex Mercurio, Liberi et Proserpine filio, pinnatum concepisse Cupidinem. [2,7] CAP- VII : De Mercurio primo, primi Iouis V-o filio. Primi Iouis et Cylenis nynphe Arcadis asserit Leontius filium fuisse Mercurium. Hunc deorum nuntium seu interpretem fore poete describunt, eumque uariis ornamentis insigniunt, ut per illa intelligatur eiusdem officiorum uarietas. Scribit enim de eo sic Virgilius: Primum pedibus talaria nectit Aurea que sublimen alis siue equora supra Seu terram rapido pariter cum flamine portant. Tum uirgam capit hac animas ille euocat Orco Pallentes alias sub tristia Tartara mittit. Dat somnos adimitque et lumina morte resignat. Illa fretus agit uentos et turbida tranat Nubila etc. Insuper et Oratius de eo sic scribit in Odis: Mercuri facunde nepos Atlantis, Qui feros cultus hominum recentum Voce formasti cantus ed decore Mere palestre etc. Illi insuper Statius galerum addidit dicens: Obnubitque comas et temperat astra galero etc. Sane quanquam legamus plures et homines fuisse Mercurios, his inspectis que supra proximo de eo poete describunt, dato possint et ad hominem referri, de Mercurio planeta scripta potius presumemus, et potissime si inspexerimus qualiter cum his que ab astrologis scripta sunt poetarum dicta conueniant. Albumasar autem maxime inter antiquos autoritatis homo, asserit Mercurium adeo flexibilis esse nature, ut euestio ad naturam eius cui adheret et ipse suam naturam conuertat, et hoc propter temperamentum eius siccitatis et frigoris. Venerabilis autem Andalo, preceptor meus, eum complexione dicit calidum et siccum eumque significare concubinarum delectactiones, claritatem, et oracula uatum, eloquentiam, et hystoriarum me- moriam, credulitatem, pulchritudinem, bonitatem discipline, et acumen ingenii, prescientiam futurorum, arismetricam et geometriam atque astrologiam, et hinc descriptionem tam cele- stium quam terrestrium rerum omnium; preterea auguria, dulcedinem prolationis, uelocitatem, et principatus desiderium, et ob illum laudem atque famam, et insuper come tonsuram, scriptores et libros, mendacium et testimonium falsum, speculationem semotarum rerum, paucitatem gaudii, et substantie desolationem, negociationes et emporia, furta, contentiones, calliditates et consilii profundidatem, modulationes carminum et fistularum, colorationes multimodas, obedientiam, concordiam, pietatem, paupertatem, amicitie retentionem, artificia manuum, et alia multa, et ut ipse idem asserit Andalo, cum masculis masculus et cum feminis femineus est. Ex quibus facile comprehendere possumus cum tam conuertibilis sit nature, de eo in prescriptis carminibus intellexisse poetas, esto illud idem de hominibus mercurialibus dici possit et dicatur, ut in sequentibus apparebit. Sane libet intentum poetarum explicare latius ut, quantum cum astrologis conueniant, manifestetur apertius. Dicunt igitur, ut a capite summamus exordium, eum tectum galero, ut per hoc sentiamus, quia sicut qui galero tegitur imbres fugit et radios, sic et Mercurius solaribus tectus radiis, quibus fere semper uinctus est, fugit aspici a mortalibus; rarissime quidem uidetur, et paucis notus est, et mercurialis homo calliditate suum tegit consilium. Alata enim habere talaria, uelocitatem eius non solum in motu, qui illi circa epiciclum uelocissimus est, sed ob celerem aliorum corporum supercelestium proprietatum assumptionem atque traditionem, ex qua mercurialium etiam hominum uelox uersipellisque circumflexio denotatur. Virga autem illi ascripta est propter dimensiones corporum se sibi iungentium, secundum quas et ipse illico suos disponit effectus, et mercurialis homo circa quodcunque opus suum metitur obsequium. Quod ab Orco animas reuocet uirga, id est potentia sua, est hic acutius attendendum. Fuere quidam qui arbitrati sunt omnes hominum animas a principio simul fuisse creatas et demum conceptis hominibus immissas, eas morientibus nobis ad Inferos descendere, ibique cruciari donec in uita commissa purgarentur, et inde transitum facere ad Elisios campos, ac inde post mille annos a Mercurio deduci ad Lethem fluuium, ut eo potato obliuiscerentur presentis uite labores; et sic desiderarent iterum redire ad corpora, ad que Mercurius reuocabat. Quam ridiculam opinionem optime tangit Virgilius dum dicit: Quisque suos patimur manes, exinde per amplum Mittimur Elisium et pauci leta arua tenemus. Donec longa dies perfecto temporis orbe Concretam exemit labem purumque relinquit Ethereum sensum atque aure simplicis ignem. Has omnes, ubi mille rotam uoluere per annos, Letheum ad fluuium deus euocat agmine magno, Scilicet immemores supera ut conuexa reuisant Rursus et incipiant in corpora uelle reuerti. Hoc autem officium reuocandi animas ad corpora ideo Mercurio attributum uolunt, quia dicunt eum preesse fetui in utero matris existenti in mensi sexto, in quo opinantur multi rationalem animam infundi concepto, et hoc Mercurii predominantis opere, et sic ab Orco, id est ab inferiore loco, reuocatur anima in corpus nascituri a Mercurio. Quod autem ad Tartara mittat physicum est, quia deficiente per frigidum et siccum, que est Mercurii complexio uera, calido et humido radicali, anima separatur a corpore et iuxta ueterum opinionem tendit ad Inferos. Somnos adimere et dare idem est cum eo quod dictum est in uitam educere nascentes, quod est somnum adimere, et in mortem soluere, quod est somnum dare. Ventos agere Mercurii est, ipse enim non nunquam frigore suo suscitat illos, quibus suscitatis eis impellentibus feruntur huc illuc nubes. Volunt eum preterea deum eloquentie, deum mercatorum, deum furum, et alia quedam esse, de quibus omnibus, infra protensius, ubi de mercuriis hominibus dicetur. Eum autem Iouis fuisse filium, ideo fictum est, quia dei creatura est, Cylenis autem ad colorandam fictionem dictum est, seu eo quod apud Cylenem montem Archadie primo cultus est. [2,8] CAP- VIII : De Tritopatreo VI-o et Ebuleo VII-o et Dyonisio VIII-o, Iouis primi filiis. Tritopatreum, Ebuleum et Dyonisium dicit Cicero ubi De naturis deorum antiquissimi Iouis, id est primi, Atheniensium regis et Proserpine fuisse filios, et Athenis Ariarches appellatos esse. Quos, et si nil de illis comperiam, arbitror insignes fuisse uiros, cum Ariarches sonet armorum principes; nam Aris grece, Mars latine sonat, et archos princeps, ergo bellorum seu armorum principes fuere. Quod ea tempestate et etiam hodierna permaximum est. Leontius uero dicit quod, cum Ebuleus ad famam tractus Anthei Terre filii ad ineundam cum eo luctam accessisset, eo superato Herculis meruit cognomen, quod ante eum nemo meruerat. Ego autem credo longe antiquiorem Ebuleum Antheo. Similiter et Dyonisium dicit ad Yndos coactis in militiam mulieribus intulisse bellum, et obtenta uictoria Nysam urbem ibidem condidisse, et cum uictoriosus reuerteretur primum pompam excogitasse triunphi ac etiam uini usum Athenienses docuisse, eumque ab eisdem Liberum appellatum, et patrem, eo quod sese liberos eo uiuente arbitrarentur, quasi sub optimi patris tutela seruatos. Que quidem sic esse potuisse non nego, sed tamen longe potest fuisse existimo. [2,9] CAP- IX : De Hercule primo, VIIII-o primi Iouis filio. Placet insuper Tullio primi Iouis ex Lysico primum et antiquissimum Herculem fuisse filium. Et huic asserit cum Apolline de tripode fuisse certamen, in quo quoniam obtinuerit dicit Paulus, cum Dyonisius uocaretur, Hercules meruit appellari. Quod quidem et Leontius affirmat, sed causam non ostendit, et ideo quid credam non habeo. Certamen autem tripodis credo de diuinatione fuerit. Nam Phebi tripodas dicit Paulus speciem esse lauri, cui tres tantum sunt radices, et has ob id in Libris pontificum tripodas dictas, et Apollini ob id sacras, quia cum ipse diuinationis deus sit huiusmodi lauri eandem uideantur habere uirtutem, cum legatur si frondes huius specie lauri dormientis capiti supponantur uel alligentur, eum procul dubio uera uisurum somnia. [2,10] CAP- X : De Proserpina prima, X-a primi Iouis filia. Ex Proserpina Iouem non nullos suscepisse filios ostendit Tullius, et inde illius etiam fuisse filiam; quod quidem possibile est honestate seruata, et Proserpinam habuisse coniugem, et ex hac eadem uel ex alia muliere Proserpinam habuisse filiam, quam Liberi fratris sui fuisse coniugem idem uidetur testari Tullius, cum de ea nil aliud legisse meminerim. [2,11] CAP- XI : De Libero primo, XI-o primi Iouis filio, qui genuit Mercurium secundum. Liberum primum primi Iouis fuisse filium Cicero ubi De naturis deorum testatur liquido. Hunc unum et idem cum Dyonisio superiori Leontius arbitratur, eumque preceteris fratribus insignem fuisse uirum conatur ostendere, tamen Eusebius seu de hoc seu de alio, quod ego magis arbitror, longe post hec tempora fuisse describit. Huius autem Proserpinam et sororem et coniugem non nulli uolunt, eumque ex ea Mercurium secundum suscepisse filium. [2,12] CAP- XII : De Mercurio secundo Liberi et Proserpine filio, qui genuit Cupidinem et Auctolium. Mercurius alter a superiore Liberi et Proserpine fuit filius, ut Theodontius dicit et Coruilius. De quo talis a Theodontio recitatur fabula. Quod cum, uidente nemine preter Bathum quendam, Apollinis uaccas furatus fuisset, Batho ut hoc nemini reuelaret unam concessit ex uaccis, demum in faciem alteram transformatus experturus Bathi fidem ad eum rediit promisitque ei taurum si sublatas sibi uaccas ostenderet; Bathus autem omnia que uiderat reuelauit, quam ob rem turbatus Mercurius eum mutauit in saxum quod indicem uocauere priores. Nos autem paragonem uulgo dicimus. Tandem cum diuinitate sua fretus hoc cognouisset Apollo, sumpto arcu uoluit Mercurium sagittis occidere, sed Mercurius prestigio inuisibilis factus ledi non potuit. Postremo inter eos inita concordia citharam a se compertam Mercurius concessit Apollini. Apollo autem uirgam concessit eidem. Dicebat insuper Paulus, se alibi legisse quod Mercurius iram precogitans Apollinis, ne ledi posset ab eo, clam illi pharetram euacuauerat, quod cum aduertisset iratus Apollo, miratus eius astutiam risit, et in concordiam secum uenit ut supra. Leontius circa hanc fabulam dicebat hunc Mercurium filium fuisse Dyonisii qui proxime supra Liber uocatur, et eum a natiuitate uocatum Nysum, eo quod apud Nysam Yndie paulo ante a patre conditam natus sit, et cum adoleuisset tanta pedum uelocitate ualuit, ut coeuos suos ceteros cursu superaret, quam ob rem omisso nomine primo Stilbon appellatus est, quod uelox latine sonat; demum cum illusiones magicas didicisset et latrociniis delectaretur summe, armenta rapuit Phoronidis sacerdotis Apollinis Delphici, qui ea tempestate mirande autoritatis habebatur, et ea post lapideum tumulum quendam cui Bathos nomen erat seduxerat. Verum cum taurus unus, ex improuiso segregatus a reliquis, socios uagus repeteret, forte conscendit tumulum illum mugiens, mugitu cuius respondentibus aliis ab exquirentibus armenta comperta sunt, et tumulus ex Batho dictus est index. Stilbon autem cum suis artibus Phoronidis irati impetum effugisset, amicus eius tandem effectus est. Verum cum in talibus perseueraret non ob auaritiam sed nature, ut aiebat, impulsu, cum alias esset et formosus homo et eloquentissimus et circa omnia manualia opera celeberrimi ingenii Mercurius nuncupatus est et furum deus. Quod ut idem asserebat Leontius et si a ioco habuerit initium, conualuit tantum apud Atticos et Archades inceptum, ut post eius mortem illi templa dedicarentur et sacra, quibus sibi propitium conabantur facere ii quibus furto aliquid erat subtractum, asserentes numine suo et seruata multa ac etiam recuperata, eumque aiebat sicuti et ceteros insignitum. De quibus insignibus, quoniam infra ubi de III-o Mercurio late dicturus sum, hic aliquid scribere non curaui. [2,13] CAP- XIII : De Cupidine primo, secundi Mercurii filio. Cupido primus, ut ait cum Tullio Theodontius, secundi Mercurii et < Diane > prime fuit filius, quem aiunt fuisse pinnatum. Circa quod duo potuere sensisse fingentes; primum circa nomen, eo quod speciosissimus fuerit puer ad instar Cupidinis filii Veneris, quem puerum et pulcherrimum semper pinxere pictores, quasi alter Cupido dictus est. Pinnatum autem ob id cognominatum reor, quia uelocissimus cursu fuerit adolescens. [2,14] CAP- XIV : De Auctolio secundi Mercurn filio, qui genuit Synonem primum. Auctolius, ut Ouidio placet, Mercurii et Lychionis fuit filius. Qui Ouidius de origine eiusdem talem recitat fabulam Dicit enim Lychionem Dedalionis speciosissimam fuisse filiam, adeo ut Apollini et Mercurio placeret; quibus poscentibus, una et eadem die uno tamen de altero ignorante eius, in sequenti nocte concubitum cum promisisset, a Mercurio non expectata nocte uirga tacta est et in somnum soluta, et sic cum ea concubuit. Apollo autem nocte accessit ad eam. Ex quibus cum geminos concepisset, peperit Mercurio Auctolium, Apollini uero Phylemonem. Verum Auctolius inter fures euasit clarissimus, adeo ut non uideretur degenerare a patre. Phylemon autem cytharista factus se Apollinis filium demonstrauit. Huic ego fictioni causam dedisse uarium geminorum fratrum exitum, et sic uterque eorum illi deo attributus est filius, cuius imitatus est mores, et forsan Auctolii nascentis fuit significator Mercurius, et sic eius dictus est filius, et Apollo eandem ob causam Phylemonem lucratus est. [2,15] CAP- XV : De Synone primo Auctolii filio, qui genuit Syssimum et Auctoliam. Synon Auctolii fuit filius, ut placet Paulo, et hunc idem dicit Seruius insignem fuisse furem; seque ad exercenda latrocinia in diuersas species adeo trasformantem, ut facile quos uellet falleret. Genuit autem Syssimum et Auctoliam matrem Ulixis, et habuit dominium penes Parnasum, ut per Omerum patet in Odyssea, ubi recitat qualiter Ulixes apud Parnasum ab apro in tybia uulneratus sit. [2,16] CAP- XVI : De Syssimo filio primi < Synonis et patre > secundi. Syssimus, ut dicit Seruius, filius fuit primi Synonis, nec de eo aliud legisse memini, nisi quia pater fuit secundi Synonis, qui fraude sua Troianos in extremam deduxit perniciem. [2,17] CAP- XVII : De Auctolia Synonis primi filia et Ulixis matre. Auctolia, ut Seruio placet, Synonis primi fuit filia. Hec cum nupsisset Laerti Ytachie regi, ut quibusdam placet, a Sysipho latrone ad uirum uadens intercepta est atque oppressa, et ex eo concubitu sunt qui dicant eam concepisse Ulixem, et sic pregnantem iuisse in nuptias Laertis, et quem ex Sysipho conceperat Laertis filium esse dixit. Quod Aiax Thelamonius apud Ouidium in questione de armis Achillis illi obicit dicens: Quid sanguine cretus Sysiphio furtisque et fraude simillimus illi etc. Hec autem, ut fertur, cum audisset falso nuntio apud Troiam Ulixem occisum, doloris impatiens laqueo uitam abiecit. Quam postea et apud Inferos, ut in Odissea scribit Omerus, Ulixes comperit et agnouit et de multis perquisiuit ab ea et predoctus est. [2,18] CAP- XVIII : De secundo Synone filio Syssimi. Secundus Synon, testimonio Seruii, filius fuit Syssimi et a Synone primo auo suo denominatus. Hic cum Grecis, ut per Virgilium patet, ad excidium Troianum accessit, et iam minus succedentibus rebus, a Grecis fingentibus reditum subornatus, uolens a Troianis captus et ad Priamum regem deductus est, apud quem mira sagacitate primo se extulit, et demum fallacibus uerbis in perniciosam credulitatem de recessu Grecorum regem Troianosque reliquos ad suscipiendum equum intra menia ciuitatis impulit. Quid ex illo deinde secutum sit nescio. Scribit tamen Plinius in libro De hystoria naturali huius inuentam fuisse significationem speculariam, ex quo satis patet eum non minimi momenti fuisse hominem. [2,19] CAP- XIX : De Epapho primi Iouis XIIo filio, qui genuit Lybiam et Belum. Postquam primi Liberi patris Iouis primi filii prolem omnem expediuimus, retro trahendus est sermo ad Epaphum Egyptium eiusque amplissimam progeniem. Qui quidem Epaphus, ut testatur Ouidius, ex Yone filia Ynachi, Iouis fuit filius. Theodontius uero et Leontius eque eum Iouis fuisse filium dicunt, sed ex Yside Promethei filia, ut ubi infra, dum de Yside latius patebit. Eusebius autem in libro Temporum dicit eum filium fuisse Thelegoni, cui post mortem Apis nupsit Ysis. Geruasius quidem Telliberiensis, in libro Ociorum imperialium, scribit Epaphum Heleni et Ysidis fuisse filium, et Babiloniam Egyptiam condidisse, quod opus fuisse Cambisis Persarum regis certiores autores affirmant. Et sic de patre et matre huius inter se discrepant autores; ego autem uulgatiorem secutus famam Iouis et Yonis filium dicam, ex cuius conceptione fabula infra ubi de Yone scribitur integre referetur. Huius dicit Lactantius Cassiopiam fuisse coniugem, non eam que socrus fuit Persei, sed longe antiquiorem, et ex ea quosdam suscepisse filios, ut postea apparebit. De tempore eius non minus quam de patre et matre discordes sunt ueteres, nam, Eusebio ubi De temporibus referente, aliqui dicunt Iouem Yoni Ynachi filie mixtum, regnante Athenis Cecrope, qui regnauit circa annos mundi IIdcxluii, cum constet Ynacum regnasse usque ad annum mundi IIcccxcuii, et secundum hos oportuit aliam esse Yonem quam Ynachi filiam. Idem autem Eusebius paulo post predictam dicit Yonem in Egyptum profectam anno xliii regni Cicropis, qui mundi fuit annus IIdccx, et ibidem Ysidem nuncupatam, et Thelegono cuidam nupsisse, et ex eo Epaphum concepisse. Ego autem, discordantiis omissis, Iouis primi Epaphum filium dixi, eo quod eius tempus uideatur conuenire magis cum Yone Ynaci filie, et Yside Promethei, ex quibus quis potest quam malit illi matrem ascribere. [2,20] CAP- XX : De Lybia filia Epaphi. Lybia Epaphi et Cassiopie coniugis sue, ut Lactantio placet, fuit filia. Que cum in Neptuni uenisset concubitum, id est alieni hominis ab Egypto, ex eo concepit et peperit Busiridem, immanem postea tyrannum. Hec ut dicit Ysidorus. ubi de Ethimologiis, eius partis Affrice regina fuit que ex suo nomine Lybia dicta est. [2,21] CAP- XXI De Belo prisco Epaphi filio, qui genuit Danaum, Egistum et Agenorem. Belus, quem priscum cognominant ueteres, Epaphi, secundum Paulum, fuit filius, et post eum in superiori Egypto regnauit, ubi, ut aiunt, celestis discipline inuentor doctorque factus, meruit ab Egyptiis, ut idem Paulus asserit, templum quod illi in Babilonia fuit constructum, et Ioui Belo consecratum. Theodontius uero dicit templum hoc longe post Belum factum Cretensis Iouis astutia, qui captatis cum principibus amicitiis, quasi ad eas conseruandas, templa in regnis eorum edificari et suo et amici titulo insigniri plura fecit, qua astutia summe nomen eius et deitas ampliata est. Alii sunt qui dicant templum hoc non Belo prisco edificatum, nec in Babilonia Egyptia, sed Belo patri Nini regis Assyriorum in Babilonia Caldeorum, eumque ibi diu sub nomine Saturni sacris et cultu uario honoratum. Fuere preterea Belo prisco filii quidam, sed ex quibus mulieribus non constat. [2,22] CAP- XXII : De Danao Beli prisci filio, qui quinquaginta genuit filias, ex quibus Ypermestra et Amimon atque Bona tantum nomine cognoscuntur. Danaus Beli prisci fuit filius, ut asserit Paulus, et illud idem confirmat Lactantius, qui etiam ante Paulum Orosium dicit Danaum Beli filium ex pluribus coniugibus quinquaginta filias habuisse. Quas cum Egystus frater eius, cui totidem erant melioris sexus filii, postulasset in nurus, Danaus, oraculi responso comperto, se manibus generi periturum, uolens euitare periculum, conscensis nauibus in Argos uenit. Asseritque Plinius in libro Naturalis historie eum primum nauibus seu naui trasfretasse, cum ante ratibus inuentis ab Eritra rege in mari Rubro nauigaretur. Esto sint, ut idem scribit Plinius, qui credant Misos et Troianos in Hellesponto priores excogitasse dum aduersus Tracas transirent. Egistus autem quod spretus esset indignans, ut illum sequerentur filiis imperauit, lege data ne unquam domum repeterent, ni prius Danaum occidissent. Qui cum apud Argos oppugnarent patruum, ab eo diffidente fraude capti sunt. Spopondit enim se illis iuxta Egysti uotum filias daturum in coniuges, nec defuit promisso fides; subornate enim a patre uirorum intrauere thalamos singulis cultris clam omnes armate, et cum uino letitiaque calentes iuuenes facile in soporem iuissent, obedientes patri uirgines, captato tempore, iugulauerunt uiros, unaqueque suum; Ypermestra excepta Lyno seu Lynceo uiro suo miserto pepercit. Hunc Danaum dicit Eusebius, cui et Armais nomen fuit, anno mundi dccxui apud Egyptios regnare cepisse. Ast inde Egypto pulsus, Argos ueniens prius Stelenum Argiuorum regem, cum annis regnasset xi, regno expulit, et inde Gelanorem successorem eius Argiui ab imperio expulere et Danaum suscepere. Qui aquis eos abundare fecit. Nam, ut ait Plinius in libro De historia naturali, puteos primus ex Egypto in Greciam fodiendos ostendit; et eisdem fere temporibus asserit eius opere a filiabus quinquaginta Danai filios quinquaginta Egysti fratris sui preter Lynum seu Lynceum occisos. Tandem ipse cum quinquaginta annis regnasset a Lynceo occisus est. [2,23] CAP- XXIII De quinquaginta filiabus Danai in generali. Filie Danai fratricide propriis fere nominibus incognite sunt, cum nomina trium tantum ad nos usque peruenerint; et sicuti nomina perdidimus, sic et fortunas post scelestum facinus perpetratum. Finxere tamen poete has apud Inferos esse damnatas, et hoc assidue agitari supplicio ut aurientes aquas urnas absque fundis conentur implere, ut dicit Ouidius: Molirique suis letum patruelibus ause Assidue repetunt, quas perdant Belides undas etc. Et Seneca tragicus in Hercule furente: Urnasque frustra Danaides plenas ferunt. Hoc ego illis iniunctum supplicium reor ut mulierum singularis cura describatur, que dum suam formositatem lautitia nimia augere conantur, laborem perdunt et minuitur quod intendunt inani solertia augere. Vel potius monstratur qualis sit fluxorum atque effeminatorum hominum labor, qui, dum sepe repetito coitu credunt adimplere quod cupiunt, non obtento uoto se ipsos euacuasse comperiunt. [2,24] CAP- XXIV : De Ypermestra una ex quinquaginta filiabus < Danai >. Ypermestra, ut in Epistolis ostendit Ouidius, filia fuit Danai, et sola ex quinquaginta sororibus, neglecto patris imperio, Linceo uiro suo pepercit, et ob id, ut idem dicit Ouidius, carceri tradita est. Hanc, ut dicit Eusebius in libro Temporum, non nulli putarunt Ysidem esse, attamen, Danao patre Argis regnante, sacerdotio functa est. [2,25] CAP- XXV : De Amimone una ex quinquaginta filiabus < Danai >. Amimon, ut ait Lactantius, filia fuit Danai ex quinquaginta sororibus una. Hec, cum studiose in siluis iaculo uenaretur, inaduertenter satyrum percussit, qui cum illi uim uellet inferre, Amimon Neptuni auxilium implorauit. Neptunus autem, fugato satyro, quod ab illo uirgo pati noluerat, a maiori deo passa concepit et peperit ex Neptuno Nauplium. Quid autem de fictione sentiendum sit, infra ubi de ortu Nauplii apponetur. [2,26] CAP- XXVI : De Bona una ex quinquaginta filiabus < Danai >. Bona, dicit Ditis Cretensis, ubi de expeditione Grecorum contra Troianos scribit, filia fuit Danai, que ut ipsemet asserit Atlanti nupsit et ex eo Eletram peperit, que postea ex Ioue Dardanum edidit. [2,27] CAP- XXVII : De Egysto Beli prisci filio, qui genuit quinquaginta filios ex quibus Linceus. Egystus Beli prisci fuit filius et Danai frater, ut supra satis monstratum est. Huic quinquaginta fuere filii, quibus cum quesisset Danai fratris sui filias in coniuges, ab eisdem, Danai iussu, occisi sunt omnes nuptiarum nocte preter Linceum, ut predictum est. [2,28] CAP- XXVIII : De Linceo ex quinquaginta filiis Egysti uno, qui genuit Abantem et Iasium et Acrisium. Linceus, quem Lynum appellat Ouidius, filius fuit Egysti, et solus ex quinquaginta fratribus misericordia Ypermestre coniugis euasit a morte. Hic, ut placet aliquibus, Danao patruo pulso, pro eo regnauit apud Argos. Alii uero dicunt, eo occiso. Sed qualitercunque fuerit, ut Eusebius ostendit in libro Temporum, postquam Danus annis quinquaginta regnasset, Linceus eidem successit in regno, cumque regnasset annis xli, Abante et Iasio et Acrisio filiis derelictis, diem clausit. [2,29] CAP- XXIX : De Abante filio Lyncei, qui genuit Pritum. Abas, ut asserit Barlaam, filius fuit Lyncei ex Ypermestra coniuge, esto Paulus dicat eum Beli prisci fuisse filium. Hic autem bellicosus homo et acerrimi ingenii fuit, Lynceoque patri successit in regno, annisque xxiii, ut dicit Eusebius, imperauit Argiuis et mortuus est. [2,30] CAP- XXX : De Prito filio Abantis, qui genuit Meran et sorores. Pritus seu Pretus, ut Lactantio placet et Seruio, filius fuit Abantis Argiuorum regis. Huic, ut fere omnes asserunt, coniux fuit Stenoboe, Omerus autem dicit Anthiope, ex qua tres sustulit filias, que iam adulte, eo quod formosissime essent, elate templum Iunonis intrantes, se pretulere Iunoni; quam ob rem turbata Iuno, illis furorem immisit talem, ut se uaccas arbitrarentur, et aratra timentes siluas optarent, ut ait Virgilius: Pretides implerunt falsis mugitibus agros. Ouidius aliam refert insanie causam, dicens has in Cea insula se uaccas creditas, eo quod furto facto ex armentis Herculis prestitissent consensum. Sed quacunque causa factum sit, egre tulit infortunium Pretus, proposuitque regni partem, et quam ex eis mallet in coniugem, ei qui illas in pristinam mentem reuocasset. Cuius premii cupiditate tractus Melampus Amithaonis filius curandas assumpsit, et, ut ait Vitruuius in libro Architectonice, eas apud Clitorim Arcadie ciuitatem duxisse, ibidem enim spelunca est ex qua profluit aqua, ex qua si quis biberit fit abstemius et ob id apud eam in lapide epygrama grecis carminibus scriptum est, testificans aquam non esse ydoneam ad lauandum, et uitibus inimicam. Ibi autem, peractis sacris, eas purgauit et pristine restituit menti, et sic regni partem et coniugium unius consecutus est. Pretus autem, secundum Eusebium, annis xuii regnauit, eique successit Acrisius frater. Huius ego filias, si medelam Melampodis intueor, uino fuisse ultra quam deceat mulieres auidas arbitror et, potate non nunquam, se patri regi preferre ausas; quam ob rem Iunonis iram, id est regnantis patris, meruere, et castigate in partem alteram instigante uino muliebriter in furiam uerse, se uaccas, id est seruas et iugo subditas clamitabant. Quod cum forsan sepius contigisset uexatus infortunio Pretus eas tradidit Melampodi curandas; qui cum eas aqua predicta potasset, hostes uini fecit et furor abiit consuetus. [2,31] CAP- XXXI : De Merane Preti filia. Mera, dicit Leontius, filia fuit Preti et Anthie filie Anphianaste, que cum uenationibus dedita Dianam per nemora sequeretur, a Ioue uisa atque dilecta est, et ab eo Diane sumpta ymagine uiciata. Que tandem cum ob pudorem patrati sceleris, et timens ne iterum deciperetur, uocanti eam Diane obsequi noluit, et ob id Diana commota illam sagittis occidit. Hanc dicit Paulus Stenoboe fuisse filiam sicut et relique, et post susceptam sanitatem obsecuturam Diane uenisse. Qua fictione dicit idem Leontius monemur, ypocritas sepe credulos dolis in eam, quam dissuadent, deduxisse perniciem, a qua, dum uerax homo aliquando lopsos releuare conatur, decepti semel et omnia timentes, increduli facti, oblatam respuentes salutem, in mortem perpetuam dilabuntur. [2,32] CAP- XXXII : De Acrisio Abantis filio, qui genuit Danem matrem Persei. Acrisius Abantis fuit filius, ut dicit Lactantius et, ut Eusebius in libro Temporum scribit, Preto fratri successit in regno. Hic, ut idem Lactantius asserit, nec ab hoc discrepat Seruius, unicam habens filiam Danem, ab oraculo in responsis habuit, se manu eius, qui ex filia nasceretur, moriturum. Qui ad effugiendam prenuntiatam mortem, filiam in turri quadam seposuit seruarique iussit, ne quis homo ad eam posset accedere. Contigit igitur ut audita formositatis eius fama, illam concupisceret Iuppiter. qui, cum ad eam accessum alium non uideret, uersus in auri guttam ex tegulis in gremium eius se cadere permisit, et sic pregnans effecta est. Quod egre ferens Acrisius eam capi iussit, et in arcam poni atque in mari proici. Quod cum ministri fecissent, in litus usque Apulum arca delata est, et casu a piscatore capta, in qua cum comperisset Danem et paruulum filium quem enixa fuerat, eam ad Pylumnum regem detulit. Qui cum genus eius cognouisset et patriam, illam libenter sibi coniugio copulauit. Filius autem eius, cui Perseus nomen fuit, cum excreuisset et Gorgoni caput absque tulisset. in Argos ueniens Acrisium transmutauit in saxum. Que quidem permutatio secundum Eusebium sonat: quod cum regnasset Acrisius apud Argos annis xxxi a Perseo nepote suo non sponte tamen occisus est, et in lapidem, id est in frigiditatem perpetuam, uersus. Quod autem fictionis superest infra ubi de Dane declarabitur. [2,33] CAP- XXXIII : De Dane filia Acrisii Danes Acrisii filia, ut supra proximo dictum est, in mare pregnans a patre demissa, cum in Apuliam impulsa uenisset, Pylumno regi Apulo nupsit, et inde ad Rutulos abiere, et constructa ibidem Ardea ciuitate, Daunum Pylumno peperit. Sane quod supra omissum est, Iouem aurum fluxisse per tegulas intelligendum est auro pudicitiam uirginis uiciatam, et cum non esset adultero iter permissum per ianuam, clam tectum conscendisse, et exinde se in thalamum uirginis dimisisse Dicit tamen Theodontius quod cum Danes amaretur a Ioue, et se ob timorem patris sciret perpetuo damnatam carceri, ut posset euadere et fugam arripere, occulte cum Ioue auro concubitum mercata est, et parata naui et cum his quas potuit deferre diuitiis, fugam arripuit pregnans ex Ioue. [2,34] CAP- XXXIV : De Iasio Abantis filio, qui genuit Athlantam, Amphyonem et Thalaonem. Fuit, ut Theodontio placet, Iasius iste Abantis filius. De quo nisi quod sepissime inter Argiuos reges numeratus est, et quod quosdam habuerit filios, nil legi. [2,35] CAP- XXXV : De Athlanta filia Iasii et matre Parthenopei. Athlanta, ut dicit Lactantius et Theodontius, iunior fuit filiorum Iasii. Que cum speciosa uirgo ex sociis esset Diane, ad aprum calidonium perimendum una cum cetera Achaye nobilitate iuuenum a Meleagro uocata uenit, et in uenatione prima aprum sagitta percussit, et ob suam formositatem a Meleagro dilecta; occisa belua ab ea eiusdem honorari capite meruit, ex quo eius in amicitiam uenit et amplexus ipsius passa, ei Parthenopeum peperit. [2,36] CAP- XXXVI : De Amphyone Iasii filio, qui genuit Clorim. Amphion, alter ab illo qui Thebas clausit muro, filius fuit Iasii et regnauit, ut dicit Leontius, in Orcomeno Minio et in Pylo, uocatus alias Argus, cui unica fuit filia nomine Cloris. [2,37] CAP- XXXVII : De Clori filia Amphyonis et Neley coniuge. Cloris, ut supra dictum est, filia fuit Amphyonis et, ut in Odissea testatur Omerus, Neleo nupsit, eique peperit Nestorem et alios plures filios. [2,38] CAP- XXXVIII : De Thalaone Iasii filio, qui genuit Euridicem, Flegeum et Adrastum. Thalaon, dicit Paulus, filius fuit Iasii, et apud Argos regnauit. Quod quidem, iudicio meo, sane intelligendum est, dum huiusmodi homines reges appellant ueteres. Nam, cum in catalogo regum non reperiantur, existimandum est eos de stirpe regia fuisse, et aliquam regni portiunculam tenuisse, et appellatos reges magis ob decus stirpis, quam ob possessum a talibus regnum. Ex quibus Thalaonem hunc et Amphyonem et Iasium puto. [2,39] CAP- XXXIX : De Euridice Thalaonis et Amphyarai coniuge. Euridices, ut asserit Theodontius, fuit filia Thalaonis, et Amphyarao uati iuncta coniugio, cui peperit Amphylocum et Almeonem. Cumque Adrastus, Pollinicis generi sui causam aduersus, Ethyoclem et Thebanos sumpsisset, bellumque pararet, uidissetque Amphyaraus oraculi responso se non rediturum si iret in bellum, latibulum petiit, uxorique sue tantum suas patefecit latebras. Qui cum ab Adrasto aliisque quereretur, nec comperiretur usquam, contigit ut uideret Euridices Argie coniugi Pollinicis monile, quondam a Vulcano donatum Hermioni coniugi Cadmi, illudque desideraret diceretque Argie, si monile illud illi concederet, se ostensuram Amphyaraum, et sic factum est. Quam ob rem in bellum uadens Amphyaraus a terra absorptus est. Euridices autem postea ab Almeone filio, cui uadens Amphyaraus uindictam sue mortis iniunxerat, occisa est. [2,40] CAP- XL : De Flegeo filio Thalaonis. Flegeus, ut dicit Theodontius, filius fuit Thalaonis, et iuuenis moriens, nil memoratu dignum reliquit. [2,41] CAP- XLI : De Adrasto rege filio Thalaonis, qui genit Deyphylem et Argiam. Adrastus Argiuorum rex, ut ait Lactantius, fuit filius Thalaonis et Eurimones, cui cum due essent filie Deyphyles et Argia, audissetque ab oraculo se nuptui daturum alteram apro, alteram leoni, circa futurum infortunium filiarum affligebatur, et ecce casu factum est, ut Pollinices Thebanus ex composito exul intempesta nocte Argos appelleret, imbresque fugiens regiam subintraret porticum. Nec mora et Tydeus, ob homicidium Calydoniam fugiens, ibidem deueniret, et in certamen post iurgium hospitii causa consurgerent. quam ob rem percitus senex Adrastus ad eos descendit et uerbis et autoritate sua iuuenum iras composuit eosque deduxit in regiam. Et cum uidisset alterum pelle leonis tectum, Pollinicem scilicet, qui regius iuuenis insigne illud in testimonium uirtutis Thebani Herculis ferebat, et alterum cute apri, qui ob occisum a Meleagro patruo in decus prolis ea tectus incedebat, responsi ambiguitate intellecta, cognouit hos sibi generos esse transmissos. Quos postquam nouit, affinitate contentus, Tydeo Deyphylem et Pollinici Argiam dedit uxores. Et cum iuxta promissum regnum ab Ethyocle Pollinyci non restitueretur, contractis uiribus, aduersus Thebanos bellum mouit, et cum iam duces omnes sui morte occubuissent cecidissentque mutuis uulneribus Pollinices et Ethyocles, ipse in fugam uersus repetiit Argos, nec quis illi fuerit finis inueni. [2,42] CAP- XLII : De Deyphyle Adrasti filia et Tydei coniuge. Deyphyles, ut dicit Statius, filia fuit Adrasti regis et coniunx Tydei Calidonii, cui peperit Dyomedem. [2,43] CAP- XLIII : De Argia Adrasti filia et coniuge Pollinicis. Argia, secundum Statium, Adrasti regis fuit filia et Pollinicis coniunx, que cum illi peperisset Thessandrum, audissetque eum a fratre occisum, ab Argo Thebas ueniens, ut extremas lacrimas et officium funerale cadaueri uiri impenderet, eo quod id faceret aduersus imperium Creontis, una cum Anthigona Pollinicis sorore capta et, iussu Creontis, occisa est. [2,44] CAP- XLIV : De Agenore III-o Beli prisci filio, qui genuit VII filios, quorum prima Taygeta, II Polidorus, III Cilix, IIII Phenix, V Europa, VI Cadmus, VII Labdacus. Post explicatas successiones Danai et Egysti filii Beli prisci, ad ampliorem prolem Agenoris Phenicum regis, eiusdem Beli filii, ut Theodontius dicit et Paulus, stilus reuocandus est. Et esto a predictis dicatur quod hic Agenor fuerit Beli filius, sunt tamen qui dicant eum Beli fuisse filium, sed non Egyptiis, quin imo Phenicis, auumque huius Agenoris Agenorem etiam nuncupatum, eumque Agenorem primum, Ninia apud Assyrios regnante, cum ingenti multitudine peste coactus patrias sedes, quas circa extremam meridionalem Egyptum habuerat, liquisse, et duce peregrinationis Nylo in litus Syriacum deuenisse nauibus, et illud, pulsis ueteribus incolis, occupasse, ibique regnasse sibique Belum filium successorem liquisse, quem huius Agenoris patrem uolunt; alii uero nepotem ex Phenice filio. Ex quibus comprehendi potest a similitudine nominis et forsan temporis exortum errorem, ut qui Beli Syriaci filius fuerit, creditus Beli Egyptiaci. Sed ex quocumque Belo natus sit, mens michi est hic Theodontii et Pauli opinionem sequi, cum de superiori non satis certus appareat autor. Hunc igitur di- cunt ex Egypto in litus Syrium abiisse et Phenicibus imperasse et amplissima atque generosa prole claruisse. [2,45] CAP- XLV : De Taygeta, prima Agenoris filia. Taygetam dicit Ditis Cretensis Agenoris fuisse filiam, eamque Ioui placuisse et in eius uenisse concubitum, et cum concepisset, Lacedemonem peperisse, dato sint qui eum ex Semele natum dicant. [2,46] CAP- XLVI : De Polidoro, IIo Agenoris filio. Polidorus, ut testatur Lactantius, filius fuit Agenoris, de quo preter nudum nomen haberi nil puto, esto Theodontius de isto leuem faciat mentionem, sed longe antiquiorem isto Agenore illum dicit. [2,47] CAP- XLVII : De Cilice, IIIo Agenoris filio qui genuit Lampsacium et Pigmaleonem et Pyrodem. Cilix, secundum Lactantium, filius fuit Agenoris. Hunc dicit Theodontius hominem acris ingenii et robusti corporis fuisse, et cum superiores sibi fratres sperneret, et de successione regni etiam desperaret, uilipenso superiorum iugo, parte copiarum sumpta, sedes haud longe a suis sibi occupauit, et regionem a suo nomine Ciliciam nuncupauit, ibique duos sibi filios superstites dereliquit, Lampsacium scilicet et Pigmaleonem. Sunt qui dicant prouinciam hanc a Cadmo occupatam antequam quesiturus Europam mitteretur a patre, eamque postea a Cilice possessam, Cadmo non redeunte. [2,48] CAP- XLVIII : De Lampsacio Cilicis filio. Lampsacius, ut dicit Theodontius et post eum Paulus, filius fuit Cilicis, eique successit in regno, nec ex eo aliud ulterius inuenitur. [2,49] CAP- XLIX : De Pigmalione, primo Cilicis filio et Cypriorum rege, qui genuit Paphum. Pigmalion, ut dicit Theodontius. filius fuit Cilicis, de quo refert, quod cum iuuenis esset, et gloria maiorum suorum, quos ad Occiduum usque penetrasse et Affricum litus etiam occupasse audierat, infestaretur, collecta Cilicum manu, et conuocatis ex Phenicibus classeque parata, in Cyprum tuam, serenissime regum, transuexit exercitum, et inde ueteres Syros, qui ibidem, Agenoris uetustissimi uiribus ex antiquis pulsi sedibus, confugerant, expulit et occupauit omnem atque tenuit insulam et regnauit in ea. Sane quod etiam testatur Ouidius in maiori uolumine, cum ibi scelestissimas comperisset mulieres, et omnino libidini obsequentes, uicio offensus, uitam celibem ducere disposuerat. Attamen quia ualebat ingenio, et artificiosas haberet manus, finxere poete eum sibi ex candidissimo ebore femineam sculpsisse ymaginem, eamque iuxta desiderium suum lineamentis atque decore oris contraxisse per omnia. In qua, cum ingeniosus homo et artem miraretur suam, et uenustatem ymaginis commendaret, in dilectionem eius incidit, et feruore maximo cupiebat eam esse feminam orauitque Venerem ea tempestate celeberrimam insule deam, ut animaret eandem et suorum faceret amorum sensibilem, nec effectu caruere preces, femina uera facta est. Quod aduertens Pigmalion, gaudio plenus, quoniam uoti compos esset, eius usus est concubitu, et euestigio grauida facta est, eique peperit filium quem Paphum ipse postea nominauit, eumque sibi morienti reliquit heredem. Nunc quid sibi eburnea uelit ymago ingenio potius poetico quam uiri artificio fabrefacta uidendum est. Arbitror enim, cum Pigmaleoni suspecta prouectarum etate uirginum pudicitia esset, eum sibi uirgunculam elegisse etate suspicione carentem, candore atque mollitie ebori similem, quam cum suis aptam fecisset moribus, excreuit ante etatem puellule concupiscentia eius, cepitque desiderare atque exposcere precibus ut cito efficeretur matura uiro, qua tandem facta, in uotum deuenit suum. [2,50] CAP- L : De Papho Pigmaleonis filio, qui genuit Cynaram. Paphus, ut dicit Theodontius, filius fuit Pigmaleonis ex eburnea matre. Qui cum Pigmaleoni successisset in regno, Cyprum insulam Paphum ex suo nomine nuncupauit. Paulus, autem dicit Paphum oppidum ab eo tantum constructum et de suo nomine nominatum. Quod quidem Veneri sacrum esse uoluit, constructo in eodem illi templo et ara, cui thure solo diu sacrificatum est. [2,51] CAP- LI : De Cynara filio < Paphi >, qui genuit Myrram et ex Myrra Adonem. Cinara filius fuit Paphi, prout ostendit Ouidius dum dicit: Editus hac ille est, qui, si sine prole fuisset, Inter felices Cynaras potuisset haberi. Est autem hic alter ab illo Cynara, qui Assyriorum rex dicitur in lapidem uersus, flendo infortunia filiarum. Ex hoc autem Cynara Cyprio preter scelus unum non habemus. Nam ut ipse recitat Ouidius, huic ex coniuge filia fuit nomine Myrra, que cum formosa esset ac etiam matura uiro, preter debitum patrem amauit et nutricis sue opere, dum mater eius sacra Cereris celebraret, in quibus oportebat per nouem dies a contactu uiri abstinere, eius concubitu potita est, in quo pregnans effecta, illi Adon filius natus est. [2,52] CAP- LII : De Myrra filia Cynare et matre Adonis. Myrram, ut supra patet, Cynare regis filiam dicit fuisse Ouidius, et cum eum nephasto adamasset amore, opere nutricis sue, eius incognita nocte habuisse concubitum. Fulgentius tamen dicit eam cum Cynara, postquam illum ebrium effecisset, habuisse concubitum. Que ex nephario concubitu pregnans facta, cum illam uellet noscere Cynara, nouissetque filiam, dolore percitus eam secutus occidere uoluit. Quidam dicunt eam in Sabeos fugisse, ad quos usque secutus Cynara, cum illam gladio percussisset, ex uulnere conceptum filium erupisse. Ouidius tamen dicit eam miseratione deorum apud Sabeos in arborem sui nominis uersam et, calore solis aperto cortice, filium emisisse, quem nynphe liquoribus unxere maternis. Figmento huic arbitror causam dedisse nomen arboris, que apud Sabeos uocatur Myrra, guttas emictens, solis percussa radiis. Ex quibus pigmentum conficitur quod Adon uocant, quod latine suaue sonat, est enim suauissimi odoris, et ut uidetur uelle Petronius Arbiter, plurimum libidini conferens, adeo ut asserat se ad libidinis incrementum mirrinum potasse poculum. Verum Fulgentius, ut in pluribus longe altius sentiens, circa hoc dicit, myrram arborem in Yndia esse et solis caloribus cremari, et quia solem patrem omnium rerum dice- bant, ideo patrem Myrram amasse dictum, et cum sol feruen- tius illam calefaceret, eam rages ex rimis corticis emittere et sic, a patre uulnerata, Adonem, id est suauitatem odoris, emisisse. [2,53] CAP- LIII : De Adone filio et nepote Cynare. Adon Cynere regis aui sui et Myrre sororis fuit filius, ut longo carmine, in maiori uolumine, testatur Ouidius. De quo talem ipse idem recitat fabulam. Dicit enim quod cum formosissimus euasisset iuuenis, a Venere casu percussa a filio summe dilectus est; que dum illum maxima delectatione sua per siluas sequeretur et nemora eiusque uteretur amplexibus, sepius eum monuit, ut sibi ab armatis beluis caueret et sequeretur inermes. Verum die quadam male uerborum Veneris memor, in aprum irruens ab eo occisus est. Quem Venus fleuit amare, et in florem conuertit purpureum. Hoc figmentum Macrobius in libro Saturnaliorum conatur enodare mirabili ratione. Dicit enim Adonem solem esse, quo nil pulchrius et eam terre partem quam inhabitamus, superius scilicet hemisperium, Venerem esse, cum que in inferiori est hemisperio a physicis Proserpina appellata sit. Et sic apud Assyrios et Phenices, quos penes et Veneris et Adonis ingens fuit religio, tunc Venus cum Adone a se dilecto delectatur, cum circa superius hemisperium sol ampliori circumflectitur ambitu et inde ornatior, quia flores frondes et fructus eo tempore terra producit. Dum uero breuiores circumducit circulos de necessitate maiores apud inferius hemisperium agit, et sic autumnus et hyemps imbribus assiduis terram decore suo priuatam lutosam faciunt, quo aper, qui hispidum animal est, delectatur, et sic ab apro, id est ab ea temporis qualitate qua delectatur aper, Adon, id est sol, terre, id est Veneri, sublatus uidetur, et inde Venus luctuosa efficitur. Quod autem sit Adon transformatus in florem, ob id fictum puto, ut nostri decoris breuitas ostendatur, mane quidem purpureus est, sero languens pallensque marcidus efficitur, sic et nostra humanitas mane, id est iuuentutis tempore, florens et splendida est, sero autem, id est senectutis euo, pallemus et in tenebras mortis ruimus. Sane quicquid Assyrii sentiant uel Macrobius hystoria tamen uidetur sentire, et Tullius testatur ubi De naturis deorum Venerem fuisse Syria Cyproque conceptam, id est ex Syro homine et Cypria muliere, quam Astarcem uocauere Syri, eamque Adoni nupsisse, et ut dicit Lactantius in libro Diuinarum institutionum, in sacra hystoria continetur, hanc meretriciam instituisse artem et stuprum mulieribus suasisse, et ut uulgato corpore questum facerent, et hoc ideo dicit imperasse, ne sola preter alias mulieres impudica et uirorum appetens uideretur. Ex quo consecutum est, et longis perseueratum temporibus, ut Phenices de prostitutione filiarum donarent antequam eas iungerent uiris, ut in libro De ciuitate dei testatur Augustinus, et Iustinus in Epythoma Pompeii Trogi, ubi Dydonem septuaginta uirgines in litore Cyprio, que in questum uenerant, rapuisse demonstrat. Fuit igitur Adon rex Cypri et Veneris maritus, quem ego etiam seu ab apro seu alia nece Veneri subtractum reor, eo quod ad imitationem lacrimarum eius ueteres anniuersario plangore consueuerint Adonis interitum flere. Quos in suis uisionibus increpat Ysaias. [2,54] CAP- LIV : De Pyrode Cilicis filio. Pyrodes, ut Plinius asserit, in libro Naturalis hystorie, filius fuit Cilicis, ex quo et si nil aliud habeamus, eodem Plinio teste, saltem habemus eundem primo ignem ex silice excussisse. [2,55] CAP- LV : De Phenice, IIII-o Agenoris filio, qui genuit Phylistenem et Belum. Phenix, ut dicit Lactantius, filius fuit Agenoris. Hunc dicit Eusebius in libro Temporum, regnante Argiuis Danao, una cum Cadmo fratre a Thebis Egyptiis uenisse in Syriam, et apud Tyrum et Sydonem imperasse, quod quidem fuisse potuit circa annum mundi IIdcc xlui; post paululum autem dicit eum anno primo Lyncei regis Bithiniam condidisse, que prius Mariandina uocabatur. Quod fuit anno mundi IIdcc lxxuiiii. Huius tamen aduentus in Syriam non conuenit cum dictis supra, ubi de Agenore a Theodontio et etiam ab Ouidio discrepat, qui uidetur uelle Agenorem uenisse non Phenicem, cum Cadmum missum ad perquirendam Europam ab Agenore non a Phenice describat. Sed has ego uarietates ultro concordare uolentibus linquam et de Phenice quid compererim prosequar. Hunc autem arteficiosum fuisse hominem ostendit Eusebius, eo quod primus quasdam licteras seu licterarum caracteres Phenicibus dederit. Deinde ad scribendum eas eis instituisse uermiculum, unde et color ille pheniceus dictus est, credo ab inuentore qui postea, mutata lictera, est puniceus appellatus. [2,56] CAP- LVI : De Phylistene filio Phenicis, qui genuit Syceum. Phylistenem dicit Theodontius filium fuisse Phenicis. Qui cum esset Herculis sacerdos, qui persanctissime a Phenicibus colebatur, uideretque, Phenice patre mortuo, Belum fratrem natu maiorem regnare, relicto Syceo filio sacerdotio et copiarum parte sumpta, naues conscendit et post multos casus cum Herculis columnas cursu superasset, ibidem in litore occeani sedes assumpsit perpetuas, condita ciuitate quam Gades uocauere sui et, ne sacerdotium abdicasse uideretur, omnino templum ibidem constituit Herculi et sacra omnia ritu Tyrio innouauit. [2,57] CAP- LVII : De Syceo Phylistenis filio et Dydoms uiro. Syceo, secundum Theodontium, fuit filius Phylistenis, cui, abeunte patre, sacerdotium derelictum est, ut supra dicitur, quod a rege proximus erat honor. Hunc dicit Seruius Sycarbam uocatum, esto eum Syceum semper Virgilius uocet. Et Iustinus insuper illum uocat Acerbam. Hic autem seu relictis seu aliunde quesitis thesauris, ut Theodontio placet, et reliquis copiosus factus plurimum, Belo mortuo, Elyssam filiam eius accepit uxorem, que postea Dydo uocata est, quam precipue dilexit. Verum cum Pygmalion, Beli filius, patri successisset in regno, auri auidus, eius desideratis diuitiis, clam illi tetendit insidias et incautum interemit. [2,58] CAP- LVIII : De Belo Phenicis filio, qui genuit Pigmalionem et Dydonem et Annam. Belus qui et Mettes secundum Seruium appellatus est, ut ait Theodontius, filius fuit Phenicis, uir bello et armis insignis adeo ut Cyprios litus Phenicum pyrratica infestantes subigeret, quod Virgilius in persona Dydonis perfunctorie tangit dicens: Genitor tum Belus opimam Vastabat Cyprum et uictor dicione tenebat etc. [2,59] CAP- LIX : De Pigmalione filio Beli. Pigmalion, ut Thedontio placet, filius fuit Beli regis Tyri et, patre moriente, ut ait Iustinus, una cum sororibus Tyriis derelictus est. Cui, adhuc puero, populus paternum tradidit. regnum. Hic uero auarissimus, cum animum ad diuitias Sycei patruelis sui iniecisset, illum dolo interemit. Hoc solum scelus ex rege isto nobis reliquit antiquitas. [2,60] CAP- LX : De Dydone filia Beli et coniuge Sycei. Dydo precipuum matronalis pudicitie decus, ut Virgilio placet, Beli regis fuit filia. Hanc insignis forme uirginem Tyrii, Belo mortuo, Acerbe seu Sycarbe uel Syceo Herculis sacerdoti dedere in coniugem, qui ob auaritiam a Pigmalione occisus est. Hec autem post longa fratris mendacia in somnis a uiro premonita, sumpto uirili animo, pluribus ex his quibus sciebat Pigmalionem exosum clam in suam sententiam tractis, sumptis nauibus fugam cepit, thesauris secum delatis, et cum in litus deuenisset Affricum, ut placet etiam Tito Liuio, mercato ab incolis suadentibus, ut ibidem sedem summeret, tantum litoris quantum posset bouino corio occupare, illudque in cartam redactum et in frusta concisum occupauit plurimum, et ostensis sociis thesauris eisque animatis, ciuitatem composuit, quam postea uocauere Cartaginem; arcem uero eius a bouino corio, quod sic uocitant, Byrsam nuncupauit. Ad hanc accessisse Eneam profugum, ui tempestatis impulsum, et hospitio thoroque susceptum ab ea, Virgilio placet, eamque, discedente a se Enea, ob amoris impatientiam occisam. Verum Iustinus et historiographi ueteres aliter sentiunt. Dicit enim Iustinus eam a Musitanorum rege sub belli denuntiatione a principibus Cartaginensibus postulatam in coniugem, quod cum ipsa rescisset et sua se ante sententiam ad omnem casum pro salute patrie damnasset, egre tulit, sed terminum impetrauit infra quem se ad uirum promisit ituram. Qui cum uenisset, constructo ingenti rogo, in eminentiori ciuitatis parte, quasi Sycei placatura manes, illum conscendit, et astantibus ciuibus atque expectantibus quidnam factura esset, ipsa, educto quem clam gesserat cultro, dixit: optimi ciues ut uultis ad uirum uado, seque hoc dicto interemit, mortem potius eligens quam pudicitiam maculare. Quod etiam longe aliud est a descriptione Maronis. [2,61] CAP- LXI : De Anna Beli regis filia. Anna filia fuit Beli, ut uidetur placere Virgilio, qui illam sepissime sororem Dydonis appellat. Hec Dydonis fuge comes fuit, quam postquam mortuam uidit et Carthaginem a Iarba rege occupatam, ut Ouidius dicit, ubi de Fastis, ad Bathum regem Corise insule aufugit, uetusti hospitii confsa iure. Tandem sentiens quia Pigmalion arma aduersus eam moueret, hanc ob causam a Batho licentiata intrauit mare, et tempestatem passa, ubi Cameren petere intendebat, in Laurentum litus delata est, per quod dum Eneas iam superato Turno cum Achate spatiando deambularet, eo uiso, fugam cepit, tandem prestita ab Enea fide, substitit et ab eo in regiam deducta est. Cuius ob aduentum suspicata Lauinia ei tetendit insidias, uerum Anna, a Dydone per quietem monita, nocte regiam exiuit, et si satis potest ex Ouidii uerbis concipi, in Numicum flumen sese precipitem dedit. Sane fictor Ouidius ad ulteriora procedens dicit: quod cum postea exquireretur et a perquirentibus perueniretur ad Numicum, uisum est illis e fluuio uocem audisse dicentem: placidi sum nynpha Numici. Amne peremne labens Anna peremna uocor. Post ipsum autem Ouidium dicit Macrobius in Saturnaliorum libro, Aprili mense publice et priuatim sacrificatum iri ut annare et perennare comodi liceat. [2,62] CAP- LXII : De Europa Agenoris V-a filia. Europa filia fuit Agenoris, ut per Ouidium patet. Ex qua talis narratur fabula. Quod cum ob formositatem suam summe diligeretur a Ioue, ab eodem Mercurius missus est, eique imperatum ut, que cerneret armenta in montanis Phenicum, in litus pelleret, quo cum puellis ludere consueuerat Europa. Quod cum Mercurius fecisset, Iuppiter, in candidum taurum transformatus, se armentis immiscuit. Hunc cum cerneret uirgo, pulchritudinis et mansuetudinis eius delectata, illum primo tractare manibus cepit, at in eius conscendit dorsum, qui paulatim se in undas deducens, dum illam territam et cornibus atque dorso innitentem sensit, natans in Cretam transtulit, ubi in ueram redactus formam eam oppressit et oppressu pregnantem fecit. Que illi postea peperit, ut nonnullis placet, Minoem, Radamantum et Sarpedonem. Ipse uero in eius sempiternam memoriam terciam orbis partem Europam ex eius nomine nuncupauit. Huius fabule figmentum adeo tenui tegitur cortice, ut facile possit apparere quid uelit. Nam Mercurium armenta depellentem in litus ego eloquentiam et sagacitatem alicuius lenonis, uirginem e ciuitate in litus deducentem intelligo, seu mercatorem fictum se iocalia ostensurum, si nauem conscenderet, pollicentem. Iouem in taurum transformatum uirginis delatorem, iam apud deliras aniculas uulgatum est, nauem fuisse cui erat insigne albus taurus, qua, quacunque fraude conscensa a uirgine, illico remigantium opere factum est, ut deferretur in Cretam, ubi Ioui coniugio iuncta est; seu, secundum Eusebium in libro Temporum, Asterio regi, ex quo ipse supra dictos filios asserit procreatos. Augustino tamen placet hunc non Asterium sed Xantum appellatum fuisse. Discrepant insuper de tempore huius rapine plurimum autores. Cum sint, ut Eusebius refert, qui dicant Iouem, anno Danai regis Argiuorum XL-o, Europe mixtum; eamque postea Asterium Creten- sium regem in coniugem assumpsisse, qui annus est mundi dcc lxuiiii. Alii uero dicunt eam a Cretensibus raptam, regnante Argis Acrisio, circa annum mundi IIdccc lxxuiiii. Quidam autem uolunt eam raptam, Pandione Athenis regnante, anno scilicet mundi IIdcccc XVI. Quod quidem tempus magis conuenit eis que de Minoe eiusdem Europe filio leguntur. Huius ymaginem egregiam ex ere a Pictagora Tarenti positam dicit Varro, ubi De origine lingue latine. [2,63] CAP- LXIII : De Cadmo, Agenoris VIo filio qui genuit Semelem, Agauem, Auctonoem et Ynoem. Cadmus, antiquorum omnium uulgata fama, fuit filius Agenoris, quem una cum Phenice fratre a Thebis Egyptiorum uenisse anno Danai Argiuorum regis XVIIo, et apud Tyrum et Sydonem regnasse scribit Eusebius in libro Temporum, cum, ut supra patet, longe ante ibidem uenerit Agenor peste pulsus, a quo Agenorem patrem horum nonnulli uolunt duxisse originem. Qui Eusebius post hec scribit: anno regni Lyncei XVI-o Cadmum Armeniam occupasse; quod a Cilyce factum supra memorauimus. Hic tamen, ut scribit Ouidius, cum rapuisset Iuppiter Europam, ad ipsius perquisitionem ab Agenore patre missus est, hac ei indicta lege, ne absque ea reuerteretur in patriam. Qui, sumptis sociis, cum quorsum quereret ignoraret, nouas sibi exquirere sedes statuit. Et cum haud longe a Parnaso applicuisset, oraculum consuluit et habito responso ut bouem sequeretur indomitam et ibidem, ubi consisteret, sedes summeret, qui in destinatum sibi locum ductus acquieuit, et regione a boue uocata Boetia, ciuitatis fundamenta iecit, eamque ab antiquis Thebis Egyptiis, ex quibus predecessores eius aduenerant, Thebas appellauit. Sane, ut dicit Ouidius, dum uellet sacrum conficere et ex sociis quosdam misisset ut aquam afferrent, nec reuerterentur, eos secutus, comperit a serpente ingenti deuoratos. Quem cum spectaret, audiuit quia et ipse serpens inspiceretur. Eo tandem occiso, monito sumpto dentes illi euulsit ac seruit, et repente homines in armis exorti sunt, et prelium inuicem habuere spectante Cadmo, nec ante cessauit prelium, quam quinque tantum superstites remanerent. Qui, inita pace, sese iunxere Cadmo et cepto operi adiutorium prestitere. Palefatus insuper scribit eum Spingam habuisse coniugem, eandemque propter zelum Hermione ab eo discessisse et aduersus Cadmeos bellum inisse. Sunt preterea qui uelint eum secum Yppocrenem fontem sedentem, atque meditantem, XVI licterarum caracteres adinuenisse, quibus postea omnis Grecia usa est; sic et Plinius in libro Naturalis hystorie dicit: Eum apud Thebas lapicidinas inuenisse et auri metallo- rumque conflaturam, dato Theophrastus eum dicat hec apud Phenices egisse. Verum longe post designatum tempus. Nam quod supra de eo scribitur fuit circa annum mundi IIdcc xcu, hec autem circa annos IIdcccc xxx uiii. Inde dicit Ouidius fuisse sibi coniugem Hermionem Martis et Veneris filiam, ex qua constat IIIIor genuisse filias, eidemque Hermioni a Vulcano uictrico exitiale monile concessum. Post hec autem, cum plurima ex nepotibus et filiabus euenissent infortunia, ipse iam senex ab Amphyone et Zeto pulsus in Yllirios abiit, et ibi miseratione deorum in serpentes ipse et Hermiona uersi sunt. Huius hystoria, fabulosa aliqua habet immixta, quorum uidere sensum superest. Serpentem igitur Marti sacrum ego senem hominem atque prudentem olim armigerum et bellicosum intelligo, uerbis suis et percontationibus Cadmi socios detinentem, cuius consilio, quod ego per dentes assummo, inter incolas seminata discordia est, qui aduersus eum Spinge impulsu surrexerant. Ex qua repente sumptis aduersum se armis in pugnam deuenere, quorum principes, attritis cede popularibus, cum Cadmo in concordiam deuenere et ex incolis atque forensibus unum fecere populum. Quod autem ipse exul cum coniuge serpens effectus sit, eos designat factos esse longeuos, prudentes enim serpentum more sunt senes et rerum experientia cauti, et etate annosi, et si etiam euum impulerit, et subsidia desint, ritu serpentum curuo incedunt pectore. De tempore tamen regni huius etiam discordes fuere ueteres. Dicit enim Eusebius in libro Temporum, anno regni Abantis, regis Argiuorum, VIIIo, qui fuit mundi annus 1 I dccc xxuii, Cadmum ab Amphyone et Zetho regno pulsum. Nec multum post dicit: Regnante Argis Acrisio, Cadmum regnasse Thebis, cum Acrisius Abanti successerit, quod tamen esse potuit circa annum mundi I I dccc lxxu. Cui tempori congruit quod post modum idem scribit Eusebius, scilicet Acrisio Argis regnante ea fuisse que de Spartis memorantur. Quos dicit Palefatus, quod cum proximarum essent regionum, aduersus Cadmum subito con- stitisse, et propter repentinos contractus quasi de terra natos, et quia ex omni confluxissent parte, Spartos uocatos. Sed tamen male conuenit tempori quo supra raptam diximus Europam. Hi ueritatem comperiant quibus magis est cure; ego autem nil amplius reperire potui. [2,64] CAP- LXIV : De Semele filia Cadmi. Semeles Cadmi filia fuit et Hermionis, ut satis per Ouidium patet in maiori uolumine. Hanc ex Ioue pregnantem cum egre ferret Iuno, ei in uetulam Beroem Epidauream transformata suasit ut experiretur nunquid amaretur a Ioue, ut ab eo postularet ut secum prout cum Iunone concumberet. Que cum Iouem per Stigias undas iurare compulisset ut sibi postulata concederet, petiit ut secum prout cum Iunone iaceret. Iuppiter autem dolens quia iurasset, sumpto minore fulmine, eam percussit et mortua est, eique ex utero nondum perfectus infans eductus est, qui Bachus postea fuit. Figmenti huius ego ueritatem puto hanc feminam pregnantem, ut ipsa sonat fabula, fulmine percussam; non enim ignis, id est Iuppiter, aeri, id est Iunoni, miscetur, nisi per fulmen ad inferiora descendens. [2,65] CAP- LXV : De Agaue filia Cadmi. Agaues, ut satis notum est, Cadmi et Hermionis fuit filia, quam Cadmus Echioni uni scilicet ex sociis, qui illum iuuere Thebas ponere, matrimonio iunxit, ex quo ipsa concepit et peperit filium quem uocauere Pentheum, elati animi iuuenem. Qui cum sacra Bachi spreuerat, celebrantibus matre et sororibus et aliis, ab omnibus in furiam uersis occisus est. Dicebat Leontius Pentheum hunc abstemium fuisse, et ob id a temulenta matre et aliis occisum, quia sepius ebrietatem et temulentiam damnasset earum. [2,66] CAP- LXVI : De Auctonoe filia Cadmi. Auctonoe Cadmi et Hermionis fuit filia, ut ait Ouidius. Hec Aristei fuit coniunx et ex eo peperit Atheonem. [2,67] CAP- LXVII : De Ynone Cadmi filia. Yno eque Cadmi et Hermionis, ut ait Ouidius, filia fuit. Que cum nupsisset Athamanti Eoli filio, eique Learcum et Melicertem peperisset, cum ab insano patre Learcum uidisset occisum, sibi timens et reliquo, ex prerupto saxo se precipitem dedit in mare. Ex quo aiunt eam marinam deam Leucotoem factam, et Melicertem Palemonem miseratione Neptunni. Credo ego loca illa fuisse ad que necata cadauera mare detulerit, et delatis ad solatium superuiuentium imposita deitatis nomina seu potius ut infra legitur de Learco et Melicerte. [2,68] CAP- LXVIII : De Labdacio, VII-o Agenoris filio qui genuit Layum. Labdacius, ut dicit Theodontius, iunior fuit filiorum omnium Agenoris. Qui cum audisset fugatum fratrem et Amphyonem propria manu peremptum, et Lycum occisum ab Hercule, ab amicis sollicitatus precibus, ut, Syria relicta, ueniret in Greciam, cum esset ob senium nimis inhabilis ad laborem, Layum ex filiis iuniorem transmisit. Qui confestim, occupato regno, rex dictus est. Paulus autem dicit Labdacium Phenicis fuisse filium, senemque Thebas uenisse uocatum, et ibidem regnasse aliquandiu et Layum filium genuisse. [2,69] CAP- LXIX : De Layo rege Thebarum Labdacii filio, qui genuit Edippum. Layus Thebarum rex fuit et, ut satis premonstratum est, Labdacii filius. Qui seu ex Phenice missus uenerit Thebas, seu ibidem natus sit, regnans Yocastam Creontis Thebani filiam sumpsit uxorem. Quam cum audisset concepisse, consuluit de futura prole oraculum et in responsis habuit se nascituri manu periturum. Qui uolens consilio obstare periculo, iussit Yocaste ut quicquid nasceretur exponeret. Que cum mesta infantem fecisset exponi, alitus puer ab extero, dum adolescens patrem exquireret et ab oraculo se audisset illum apud Phocim inuenturum, cum uenisset ibidem, patrem incognitum seditionem ciuium et exterorum separantem occidit, et sic Layus occubuit. [2,70] CAP- LXX : De Edippo filio Lay, qui genuit Antigonam et Ysmenam et Ethyoclem et Pollinicem. Edypus rex Thebarum fuit et Laii filius et Yocaste, ut in Thebayde testatur Statius. Hunc iussu patris, ut supra dictum est, a matris utero in siluas abiciendum feris delatum, dicunt. Quem cum deferrent serui, eius etati innocue compatientes, non abiecerunt iuxta mandatum, quin imo, perforatis ei pedibus, arbori uimine alligarunt. Ad uagitum cuius tractus pastor quidam Polibi Corinthiorum regis, eum ab arbore abstulit et ad Polybum detulit. Qui, cum filiis careret, patria affectione suscepit et filii loco educauit. Is tamen cum adoleuisset audissetque se non Polibi filium, perquirere patrem dispo- suit, et cum Apollinem consuluisset, accepit, se Phocis patrem reperturum et matrem sumpturum in coniugem. Qui Phocim ueniens, orta inter ciues forensesque seditione, dum faueret forensibus, Layum conantem sedare tumultum incognitum interemit. Tandem, tanquam ab oraculo lusus, Thebas petens, Spingem inuenit, quam, solutis problematibus, cum occidisset, Thebas intrauit, ubi filius Polibi creditus; illi Yocasta mater coniugio iuncta est, quam libens sumpsit, Meroes olim Polibi coniugis, quam matrem suspicabatur, timens coniugium. Et rex Thebarum factus et IIIIor filiorum ex Yocasta pater, orta letali peste Thebis, habitum est ab oraculo non defuturam ciuitati pestem, ni regnantis exilio incestuosum Yocaste coniugium purgaretur. Sane dum hesitaret iam infelix, uenit Corinthius unus, eum Polibo mortuo in regnum uocans. Qui, dum se matris nuptias timere diceret, quonam modo Corinthum deuenisset audiuit a sene. Quod cum audisset Yocasta, memor que a seruis audisset qui illum detulerant, inspectis eius pedibus, eum extemplo recognouit in filium. Quod ille audiens et a se Layum patrem occisum cognoscens, dolore percitus sibi manus iniecit in oculos, eisque eiectis se perpetuis damnauit tenebris. Filii uero dissidentes, eius spreta humilitate uenientes in bellum et inde in mutuam mortem, Yocasta iam gladio perempta, mestus dolensque, altera filiarum ducente, exul Creontis imperio, in Cytheronem montem abiit. Quo autem inde abierit, michi incognitum est. Sibi tamen ab Atheniensibus, nescio quo merito, templum et sacra tanquam deo, Valerio referente, constituta sunt. [2,71] CAP- LXXI : De Anthigona Edyppi filia. Anthigona, Statio teste, Edipi et Yocaste fuit filia, hec patri ceco et in exilium a Creonte pulso ducatum miseranda prestitit. Inde cum ad exhibendas ultimas lacrimas fratribus et officium funebre noctu aduersus Creontis imperium uenisset, ibique Argiam Pollinicis coniugem comperisset cremarentque ambe cadauera fratrum, cum Argia capta est, et iussu Creontis occisa. [2,72] CAP- LXXII : De Ysmene filia Edippi. Ysmene Edipi fuit filia, ut asserit Statius. De qua nil habetur nisi quod cuidam Athy iuueni Cyrreo desponsata fuerit. Qui ante nuptias a Tydeo occisus est. [2,73] CAP- LXXIII : De Ethyocle Edippi filio et Yocaste. Ethyocles Edypi filius, spreta patris humilitate, habita cum Pollinice fratre de regimine regni sub hac lege concordia, ut uicissim singulis annis altero interim exule regnarent, repetito a Pollinice exule per Tydeum amicum regno, non solum seruare legem noluit, sed insidias Tydeo legato posuit. Quam ob rem septem regum obsidionem passus est, et demum in duellum cum fratre ueniens, ab eo iam uictus, illum cultro transegit, et sic mutuis cecidere uulneribus, nec eorundem ignes cremantes cadauera fuere concordes. [2,74] CAP- LXXIV : De Pollinice filio Edippi, qui genuit Thessandrum. Pollinicem Edipi fuisse filium et Yocaste notissimum est. Hic cum fratre, ut proximo supra, inita de regimine pactione, primus in exilium tendens, agentibus imbribus et uento, nocte Argos intrauit; et cum sub regia porticu quiesceret adueniente Thideo, qui exul patriam fugiebat, intrante eo sub porticum, aduersus eum surrexit in rixam, et ut supra dictum est ab Adrasto rege pacati et in regiam deducti sunt, et eius etiam generi facti. Tractu autem temporis, cum Tydeus sub legationis nomine pro Pollinice Ethyocli regnum postulasset frustra, eique contra ius gentium in mortem insidias ab Ethyocle sibi positas comperisset, eo itum est, nato iam ex Argia Pollinici paruulo filio, ut Adrastus, congregatis Argiuis principibus, aduersus Ethyoclem et Thebanos iret in bellum, ubi hyatu terre absorpto Anphyarao, et Tydeo saggitta letali uulnere icto reliquisque peremptis uariis mortibus pugnando regibus, actum est, ut in singulare certamen deuenirent fratres, in quo, cum iam uictor uideretur Polinicis, clam a fratre iacente transfxus est, et sic ambo mutuis uulneribus periere. Quorum tam efficax atque inflexibile odium fuit, ut etiam eis mortuis inter cadauera perseueraret. Nam, eis in eodem rogo ab Argia Pollinicis coniuge et Antigona sorore positis, non primo ignis accensus est quam diuise sint flamme, adeo ut liquido appareret cadauera recusare uno eodem igne comburi. [2,75] CAP- LXXV : De Tessandro Pollinicis filio. Tessander Pollinicis fuit filius ex Argia, Statio teste. Qui, cum robustus euasisset iuuenis, inter proceres ceteros ad Troianum excidium iuit cum Grecis, et, ut ait Virgilius, unus fuit ex illis qui cum Ulixe ligneum equum intrauere. Quid tandem ex eo fuerit non comperi. [2,76] CAP- LXXVI : De Scitha XIII-o filio primi Iouis. Scitha, ut Plinio placere uidetur in libro De hystoria naturali, Iouis fuit filius. De quo nil aliud legimus, preter quod ipse asserit Plinius, eum scilicet arci saggittarumque repertorem primum fuisse; quem longe antiquiorem sacre testantur litere, ex quibus summitur Lamech sagittarium extitisse. Supererat de stirpe Etheris Celius quem, ut in sequenti libro daret initium, reseruare satius uisum est. Genealogie deorum gentilium liber secundus explicit.