Iohannes Boccaccio - Bucolicum carmen VIohannes Boccaccio - Bucolicum carmen V. SILVA CADENS EXPLICIT DORUS EGLOGA IIII; INCIPIT EGLOGA V, CUI TITULUS EST SILVA CADENS, COLLOCUTORES AUTEM CALIOPUS ET PAMPHYLUS. ¹ CALIOPUS. Pamphyle, tu placidos tecum meditaris amores Calcidie, viridi recubans in gramine solus; ipsa dolens deflet miseras quas nescio silvas. PAMPHYLUS. Unde, precor, nosti? Sis mecum: Phebus in altum 5 tollit equos; prosunt umbre, michi crede, capellis. CALIOPUS. Sicilidum saltus et florida rura Pelori forte pererrabam; vox venit tristis ad aures. Attonitus tum firmo gradum, prospecto frequenter si videam flentem. Video. Quid lilia falce 10 secta loquar, floresque malo iam sole reflexos? Cespite sic nudo lacrimis oppleta iacebat illa suis, questusque graves ex ore trahebat. PAMPHYLUS. Heu michi! quid vivo? Iam tacte fulmine pinus, et pecudes prostrasse canes, noctisque per umbram 15 ex septis ululare lupos audisse, nefandum prodigium dederant. Sed dic, quas, obsecro, voces illa dabat deflens? Tua presto stat tibi merces. CALIOPUS. Quas ego concepi, referam. Tu, dulcis Aminta, nunc oculos gregibus prestes servesque, precamur, 20 ne si damna satis faciant fortasse capelle, hyrsutus Corilas, Bavio mittente, lacesset hyrcos interea morsu vel terreat agnos. PAMPHYLUS. Ne dubites, saxis sistet baculoque iuvabit. CALIOPUS. Illa diu postquam faunos nymphasque vocavit 25 in cassum, pectusque manu pulsavit et ora, vocibus assiduis syrene in litore fractis Parthenopes residens, misere singultibus inquit: – Non fuit ausonicis campis, me iudice, silva hac letior aut maior, nulla atque capacior evi. 30 Hec fagis celum tangebat et ylice multa, quercubus insignis, viridi spectandaque lauro ac cedro crebra, funesta et pulchra cupressu. Non adeo quondam formosa Libistridos ursis horrida, cui cessit magnorum Ercinia nutrix 35 silvestrumque boum gelido sub cardine celi, Ydaque iudicio Paridis memoranda puellis, bebritiumve nemus cessit, cessitque erimantum. Floribus hec ramos et prata virentia semper pingebat croceis roseisque et mille colorum, 40 colchida dum primum siccaret vellera Phebus. Quid referam claros leni per gramina cursu serpentes rivos fontesque lacusque recentes antraque perpetuis non arte recondita tophis? Hac picte nidos cuncte fecere volucres; 45 psytacus exustis usque huc accessit ab arvis, captus amore soli, sic et pulcherrima fenix. Nec fuit Ytalie que ferret silva leones hanc preter: mites tulit hec iraque verendos, ut taceam lepores, cervos et dente minaces 50 apros et capreas et grandes viribus ursos. Hec niveas habuit pecudes, quibus inclita tantum vellera prestabant reliquis, quantum aurea poma glandibus aut sorbis. Referat quis grandia quantum dudum armenta boum pavitque et texerit umbra, 55 quantum lactis eis fuerit, que copia prolis, pascua dum magnus servabat Tytirus olim? Heu michi! cognovit Ciclops. Ast Tytirus ille est qui primus pecori leges nemorique salubres carmine cantavit, quarum nec clarior usquam 60 copia docta fuit legum nec prisca tulere secula maiores, auro dum floruit etas sanguine, si veri quicquam primeva vetustas insculptum liquit fagis vel robore duro. Me miseram! memini letis quibus ipsa choreis 65 saltantes vidi satyros facilesque napeas floribus ornatas et sertis fronde revinctis esculea, et gratos silvis expromere versus nunc stipulis auctos, fidibus nunc arte canoris. Sed quid tot refero? Complectar ut omnia paucis, 70 quantum cana salix alno quantumque mirice quercubus et celsis cedunt, vepreta cupressis, huic omnis tantum cedebat silva nemusque. Pro superûm virtus! quantum hec modo tempora distant a priscis, quantumve malis dat Iuppiter astris 75 arbitrii! Fortuna quidem, quos ante fovebat leta nimis, pavidos secum revoluta fatigat. Plangite, silvani veteres, heu! plangite mecum. Delapse quercus, grandes cecidere cupressus, esculus exarsit summissis undique flammis, 80 pinus nulla sedet, virides albescere lauros, heu! video, et bicolor passim iacet undique mirtus; aret et omne solum pallens, arbustaque nuda frondibus in nichilum tendunt; abiere volucres antraque pastorum video deiecta, recessus 85 incultos, muscoque putri pallescere fontes et nitidos rivos turpi sordescere limo, ac circum ripas calamos crevisse palustres. Quod meritum? quod triste nefas? quod crimen avitum vel fortasse tuum potuit tot superis iras 90 iniecisse tua cum clade? Miserrima quis tam, quis tam dira deus permisit lapsa? quis orco eduxit pestes in te? quis, queso, labores excudisse tuos potuit tristesque ruinas? O ruber ortorum custos, cui pulcher achantus 95 aggere surgebat viridi canumque ligustrum, et quem puniceo quondam cum flore roseta et molles viole stabant et lilia circum ybleusque thymus, nigra et vaccinia tecum crescere sunt solita, an cernis quam creverit uncus 100 carduus, et vacuus surgat paliurus in ortis, ulvaque vel saturis onagris suspecta cicuta? Ha! faunûm pietas, fertis, dryadesve sorores, quîs stipula totiens frondes virgultaque movi, hoc spectare nefas? Video sine vitibus ulmos; 105 vix hedere vivunt. Solitos flavescere campos en vacuis plenos prospecto horrescere avenis; piscosique lacus, pontus fluviique quiescunt; cortex nullus inest, resonant nec litora tonsis, et passim video sparsas, heu! vasta per arva 110 infectas tabo pecudes morbisque capellas, pastoresque graves per sordida lustra ferarum dispersos, turpique fuga nemus omne relictum est. Alcestus trepidans abiit, tremebunda Liquoris in dubium liquit silvas evecta per altum. 115 Omne decus periit, luctusque laborque supersunt. Plangite, silvani veteres, heu! plangite mecum. Silva decus nostrum periit, pereamus et ipsi. – Hec ubi dicta dedit, manibus lacerasse capillos implicitos vidi; tandem quasi victa resedit. PAMPHYLUS. 120 Heu miser, heu! video que sit sibi causa doloris: indignum facinus lacrimis revocare putabat previsum dudum superis, et pensa sororum. Errat stulta nimis: celo parere necesse est. Sed tu, dum fleret, nullis solatia verbis 125 perdita tentasti placidis reparare querentis? CALIOPUS. Non equidem, ne forte malus Poliphemus adesset indignans: celeri sed te per pascua passu quesivi. Tu verba dabis, tu nubila purga. PAMPHYLUS. Quid tibi mercedis statuam? que dona labori? 130 De grege nil possum; calamos accepit Opheltes. Sunt michi crescentes catuli, quos seva Licisca lacte domi nutrit; summas quem duxeris ipse. CALIOPUS. Dum grandes faciam. Sed tu modo quere gementem dilectamque tibi; pecudes mulsurus abibo. Adnotatio 1. De hac ecloga pauca ipse Boccaccio in epistula XXIII fratri Martino de Signa inscripta explanavit. Retro