[4,0] SERMO IV. De triplici profectu animae, qui fit per osculum pedis, manus, et oris Domini.

[4,1] Triplicem quemdam animae profectum sub nomine trium osculorum sermo hesternus complexus est. Nunquid excidit uobis? Is mihi hodierna disputatione prosequendus erit, prout parare dignabitur in dulcedine sua pauperi Deus. Diximus, si recolitis, illa oscula sumi ad pedes, ad manum, ad os, singula singulis referentes. In primo sane primordia dedicantur nostrae conuersionis; secundum autem proficientibus indulgetur: porro tertium sola experitur, et rara perfectio. Ab hoc solo, quod ultimum positum est, sumpsit exordium Scriptura ista quam tractare suscepimus, et ipsius causa reliqua duo a nobis adiuncta sunt. An uero necessarie uos iudicabitis. Puto enim, facies ipsa eloquii facile admonet et ista requirere. Mirum uero si non et uos aduertitis, oportere reuera esse aliud, siue alia oscula, a quibus illud oris distinguere uoluit qui dixit: Osculetur me osculo oris sui. Cur enim, cum sufficere poterat dixisse simpliciter, osculetur me; praeter morem tamen usumque loquendi, distincte et signanter adiecit, osculo oris sui, nisi ut ostenderet ipsum, quod petebat osculum, summum esse, non solum? Nonne denique ita inuicem loquimur: Osculare me; uel: Da mihi osculum: et nemo sequitur ut dicat Ore tuo, siue, Osculo oris tui? Quid? alterutrum osculari parantes, tuum uersus inuicem ora tendimus, quae tamen ab inuicem non requirimus nominatim? Denique qui narrat, uerbi gratia, a Domino susceptum in osculo proditorem: Et osculatus est, ait, eum; nec addidit: Ore suo, uel, Osculo oris sui. Sic nimirum omnis et qui scribit, et qui loquitur consueuit. Sunt ergo hi tres animarum affectus, siue profectus, expertis duntaxat satis noti et manifesti, cum aut de actis malis indulgentiam, aut de bonis agendis gratiam, aut ipsius etiam indultoris et benefactoris sui praesentiam, eo quidem modo quo in corpore fragili possibile est, obtinent intueri.

[4,2] Caeterum primum et secundum qua ratione oscula nominauerim, manifestius accipite. Osculum, pacis indicium esse omnes nouimus. Porro autem si, ut Scriptura loquitur, peccata nostra separant inter nos et Deum, tollatur de medio quod interest, et pax est. Cum ergo satisfacimus, ut, ablato quod separat peccato, reconciliemur; indulgentiam quam recipimus, quid nisi quoddam osculum dixerim pacis? Idque interim non alibi, quam ad pedes sumendum. Humilis quippe et uerecunda debet esse satisfactio, qua emendatur superba transgressio.

[4,3] At cum etiam ad uiuendum emendatius, Deoque dignius conuersandum, placita quadam amplioris gratiae familiaritate donamur; ampliori fiducia caput iam leuamus de puluere, largitoris, ut assolet, manum osculaturi; si tamen de accepto munere non nostram, sed auctoris gloriam quaerimus, eique sua dona, et non nobis ascribimus. Alioquin si in te, et non magis in Domino gloriaris, propriam profecto et non Domini manum osculari conuinceris: quod, iuxta beati Iob sententiam, est iniquitas maxima, et negatio in Deum. Si ergo, ad Scripturae testimonium, propriam gloriam quaerere, propriam est osculari manum;  profecto qui dat gloriam Deo, Dei dicitur non incongrue manum osculari. Et in hominibus quidem ita esse uidemus, seruos uidelicet offensorum dominorum osculari solere pedes, cum ab ipsis ueniam petunt; et pauperes diuitum manus, cum ab eis munus accipiunt.

[4,4] Verum quia spiritus est Deus, et nullis simplex illa substantia membris distincta corporeis; erit forsan qui nullatenus de illo recipiat tale aliquid, sed a me sibi Dei manus uel pedes flagitet demonstrari, sicque probari quod de osculo pedum manusue definio. Sed quid, si et ego uicissim ab ipso meo sciscitatore de ore quoque Dei requisiero, quatenus quod de oris osculo Scriptura loquitur, ad Deum pertinere demonstret? Nempe aut cum isto simul et illa habet, aut cum illis pariter et isto caret. Sed enim et os habet Deus, quo docet hominem scientiam; et manum habet, qua dat escam omni carni; et pedes habet, quorum terra scabellum est, ad quos nimirum peccatores terrae conuersi atque humiliati satisfaciunt. Haec, inquam, habet Deus omnia per effectum, non per naturam. Inuenit profecto apud Deum et uerecunda confessio, quo se humiliando deiiciat; et prompta deuotio, ubi se innouando reficiat; et iucunda contemplatio, ubi excedendo quiescat. Omnia omnibus est qui omnia administrat, nec quidquam est omnium proprie. Nam, quod in se est, lucem habitat inaccessibilem, et pax eius exsuperat omnem sensum; et sapientiae eius non est numerus, et magnitudinis eius non est finis; nec potest eum uidere homo ut uiuat. Non quod longe ab unoquoque sit qui esse omnium est, sine quo omnia nihil: sed, ut tu plus mireris, et nil eo praesentius, et nil incomprehensibilius. Quid nempe cuique rei praesentius, quam esse suum? Quid cuique tamen incomprehensibilius, quam esse omnium? Sane esse omnium dixerim Deum, non quia illa sunt quod est ille; sed quia ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia. Esse est ergo omnium quae facta sunt ipse factor eorum, sed causale, non materiale. Tali proinde modo dignatur illa maiestas suis esse creaturis, omnibus quidem quod sunt; animantibus autem quod et uiuunt; porro ratione utentibus lux, recte uero utentibus uirtus, uincentibus gloria.

[4,5] Et in his omnibus creandis, gubernandis, administrandis, mouendis, promouendis, innouandis, firmandis, nullis corporeis indiget instrumentis, qui omnia solo uerbo et corpora creauit, et spiritus. Animae corporibus et corporeis egent sensibus, quibus sibi inuicem innotescant, et ualeant. At non ita omnipotens Deus, qui de sola uoluntate celeris suppetit efficientia tam creandis rebus, quam ordinandis prout uoluerit. Valet qui uult, quantum uult, et absque corporalium officio, obsequioue membrorum. Quid? ad intuenda quae condidit ipse, putas sibi requirat corporei sensus adiutorium? Nihil omnium omnino latet, aut effugit lucem ubique praesentem; nec tamen ut agnoscat aliquid, necessarium habet renuntiantis sensus ministerium. Nec solum uniuersa noscit sine corpore, sed et innotescit mundis corde sine corpore. Dico autem idem latius, ut planius fiat. Sed forte quia finiendi iam sermonis angustia non admittit, consilii magis est ut in crastinum differamus.